Μύθος και νόμισμα. Παραστάσεις, συμβολισμοί και ερμηνείες από την ελληνική μυθολογία

Τι περιλαμβάνει η έκδοση

Η έκδοση Μύθος και νόμισμα. Παραστάσεις, συμβολισμοί και ερμηνείες από την ελληνική μυθολογία προσφέρει έναν διάλογο ανάμεσα στην ελληνική μυθολογία και τη νομισματοκοπία της αρχαιότητας, από τον 7ο αιώνα π.Χ.

Το έργο χωρίζεται σε 2 μέρη. Κάθε ένα από αυτά εστιάζει σε διαφορετική πτυχή του θέματος:

• Α΄ μέρος: «Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η εικονογράφηση του μύθου».
• Β΄ μέρος: «Νομισματικό Μουσείο. Η χρήση του μύθου».

Παρουσιάζονται φωτογραφίες 276 νομισμάτων από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank, 206 νομισμάτων, 22 μεταλλίων και 15 χαρτονομισμάτων από τις συλλογές του Νομισματικού Μουσείου και 92 έργων από τις Συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Στην εισαγωγή παρουσιάζεται το γενεαλογικό δέντρο των μυθικών προσώπων που περιλαμβάνονται στην έκθεση.

Μία έκθεση, δύο μουσεία

Το έργο κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της ομότιτλης, σπονδυλωτής έκθεσης «Μύθος και νόμισμα. Παραστάσεις, συμβολισμοί και ερμηνείες από την ελληνική μυθολογία», που παρουσιάστηκε ταυτόχρονα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Νομισματικό Μουσείο το 2011.

Για πρώτη φορά, στους 2 εκθεσιακούς χώρους, παρουσιάστηκαν μαζί νομίσματα από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank, το Νομισματικό Μουσείο, καθώς και επιλεγμένα έργα από τις συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, της Εθνικής Πινακοθήκης και της Τράπεζας της Ελλάδος.

Η εικονογράφηση του μύθου

Το Α΄ μέρος της έκδοσης περιλαμβάνει εισαγωγή και τις ενότητες:

• Δωδεκάθεο: Οι Ολύμπιοι θεοί και τα σύμβολά τους, όπως η γλαύκα της Αθηνάς ή ο κεραυνός του Δία, κοσμούσαν τα νομίσματα των πόλεων και των βασιλέων της αρχαιότητας.
• Μυθικά όντα: Ο Γρύπας, η Σφίγγα, η Χίμαιρα, η Μέδουσα και άλλα όντα με εμβληματική σημασία. Ως δαίμονες, μια ενδιάμεση τάξη μεταξύ θεών και ανθρώπων, θεωρούνταν «φύλακες των θνητών». Με αυτή τους την ιδιότητα εμφανίζονταν στα νομίσματα και συχνά αντικαθιστούσαν ακόμα και την κύρια θεότητα.
• Ο ημίθεος Ηρακλής: Ο σπουδαιότερος ήρωας της ελληνικής μυθολογίας εμφανίζεται σε διάφορα νομίσματα με ποικίλες απεικονίσεις.
• Δευτερεύουσες θεότητες: Μορφές που δεν είχαν τόση δύναμη όση οι Ολύμπιοι θεοί, αλλά διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, όπως ο Ασκληπιός στην Επίδαυρο ή ο Ήλιος στη Ρόδο.
• Ήρωες και μυθικές ιστορίες: Απεικονίσεις μυθικών ηρώων και των περιπετειών τους. Εδώ εντάσσεται ο τρωικός κύκλος, ο Περσέας και η Μέδουσα, ο Βελλεροφόντης και ο Πήγασος, καθώς και οι μύθοι της Κρήτης.

Η χρήση του μύθου

Το Β΄ μέρος της έκδοσης περιλαμβάνει εισαγωγή και τις ενότητες:

• Φύση και μύθος: Θεοποιημένοι ποταμοί, νύμφες, φυσικά φαινόμενα, αλλά και τα αγαθά της γης, όλα συνδέονται με κάποιες θεότητες ή προστατεύονται από αυτές. Αποτυπώνονται στα νομίσματα ως αναφορές στις πηγές πλούτου, τις τοπικές λατρείες και τις παραδόσεις.
• Ιδρυτικοί μύθοι: Η επιθυμία των ανθρώπων για ευημερία και μακροημέρευση των πόλεων αντικατοπτρίστηκε στους μύθους που αποδίδουν την ίδρυση των πόλεων σε κάποια θεότητα. Οι μυθικοί αυτοί οικιστές και τα σύμβολά τους αποτέλεσαν συχνό εικονογραφικό τύπο.
• Η πολιούχος θεότητα: Οι πόλεις έθεταν συχνά τη δραστηριότητα και τον βίο τους υπό την προστασία κάποιας θεότητας που αποτύπωναν στα νομίσματα ως πολιούχο.
• Τοπικοί μύθοι και παραλλαγές: Η ανάγκη των ελληνικών πόλεων να αυτοπροσδιοριστούν, να σφυρηλατήσουν την ταυτότητά τους και να προβάλουν τη διαφορετικότητά τους εξυπηρετήθηκε με την απεικόνιση των τοπικών μύθων.
• Οι μύθοι της καταγωγής των βασιλέων / Η μυθολογία του Αλεξάνδρου / Η ταύτιση των ηγεμόνων με θεούς και ήρωες: Οι ηγεμόνες αξιοποίησαν στα νομίσματα την αίγλη και την ισχύ που προσέδιδε η θεϊκή παρουσία. Αρχικά αποτύπωναν τον θεό-προπάτορα της δυναστείας τους και αργότερα τις δικές τους μορφές, πλαισιωμένες από τα σύμβολα των θεϊκών προγόνων τους.
• Οι αρχαίοι μύθοι δημιουργούν νέους στην Ευρώπη / Οι αρχαίοι μύθοι δημιουργούν νέους στην Ελλάδα: Η αναβίωση μυθολογικών εικονογραφικών θεμάτων στην Ευρώπη και την Ελλάδα κατά τους νεότερους χρόνους προσεγγίζεται με την παρουσίαση νομισμάτων και μεταλλίων που φέρουν μυθολογικές παραστάσεις. Στόχος των απεικονίσεων αυτών ήταν να προβάλουν το ένδοξο παρελθόν ή να περιβάλουν με το ένδυμα του μύθου σύγχρονα σημαντικά γεγονότα.

Γενική επιμέλεια: Δρ Δήμητρα Τσαγκάρη
Συγγραφείς: Δήμητρα Τσαγκάρη, Νικόλαος Καλτσάς, Δέσποινα Ευγενίδου, Παναγιώτης Τσέλεκας, Σταματούλα Μακρυπόδη
Εκδότης: Alpha Bank
Τόπος και χρονολογία: Αθήνα, 2011
Διαστάσεις: 30 x 23 εκ.
Σελίδες: 268
Τύπος εξώφυλλου: Πανόδετο, Μαλακό
ISBN ελληνικής έκδοσης: 978-960-93-2765-7 (πανόδετο)
ISBN αγγλικής έκδοσης: 978-960-93-2789-3 (πανόδετο και μαλακό)