Έκθεση «Χρήμα. Σύμβολα απτά στην αρχαία Ελλάδα»

Το νόμισμα ως σύμβολο

Η έκθεση έχει σκοπό να αναδείξει τους συμβολισμούς των αρχαίων νομισμάτων.

Το νόμισμα αποτελεί πρωτίστως το βασικό μέσο συναλλαγής. Οι άνθρωποι καλύπτουν τις καθημερινές τους ανάγκες, και το κράτος πραγματοποιεί πληρωμές και εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του.

Τα αρχαία νομίσματα, ωστόσο, είναι και τα ίδια σύμβολα απτά, που κρατά κανείς στα χέρια του, τα «διαβάζει» και τα αντιλαμβάνεται. Απεικονίζουν παραστάσεις που προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για τον τόπο και την αρχή που τα εξέδωσε.

Μια πολύπλευρη προσέγγιση

Θεματικά, η έκθεση διαρθρώνεται σε 8 ενότητες:

1. Χρήμα και συναλλαγές. Το νόμισμα αποτελεί το βασικό μέσο συναλλαγής του ανθρώπου. Τα αρχαία νομίσματα είναι γνωστά με ονομασίες που πηγάζουν άλλοτε από τους εικονογραφικούς τύπους και άλλοτε από την ίδια την εκδότρια αρχή.
2. Χρήμα και εμπόριο. Στα νομίσματα μπορεί να προβάλλονται προϊόντα και αγαθά που αντανακλούν τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία ενός κράτους. Παρουσιάζονται νομίσματα με θέματα που αναφέρονται στο ποντοπόρο εμπόριο με τις απεικονίσεις πλοίων, καθώς και τη μεταλλουργία και τις τέχνες, με τις παραστάσεις του Ηφαίστου.
3. Χρήμα και τέχνη. Τα νομίσματα απεικονίζουν ακόμη και δημιουργήματα του υλικού πολιτισμού. Προβάλλουν εικόνες από τη λατρεία, την ιδεολογία, τα επιτεύγματα και την ιστορία κάθε εκδότριας αρχής.
4. Χρήμα και ιστορία. Πολλές φορές τα νομίσματα κάνουν αναφορά σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα.
5. Χρήμα και διακίνηση ιδεών. Εκτίθενται νομίσματα που λειτουργούν ως μέσο για τη διακίνηση ιδεών όπως η αφθονία, η τύχη και η νίκη, ο πλούτος και η ισχύς.
6. Χρήμα και προπαγάνδα. Αρκετές φορές το νόμισμα χρησιμοποιήθηκε και ως οπτικό επικοινωνιακό μέσο για τη διάδοση πολιτικών μηνυμάτων σε ευρύτατες ομάδες πληθυσμού. Η εκδότρια αρχή αποσκοπούσε είτε σε ήπια είτε σε ακραιφνή προπαγάνδα που υπηρετούσε προσωπικούς, πολιτικούς, δυναστικούς και στρατιωτικούς στόχους.
7. Χρήμα και κοινωνία. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα νομίσματα στις συναλλαγές στην αγορά, αλλά και σε άλλες δραστηριότητές τους: άλλοτε ως «δωροδοκία» προς τους θεούς σε αντάλλαγμα αγαθής τύχης (αποθέτης ιερού στην Άμφισσα) και άλλοτε ως μέσο για την ικανοποίηση των αισθήσεών τους (ταβέρνα στη Δήλο).
8. Χρήμα και τράπεζες. Παρουσιάζεται η τραπεζική δραστηριότητα της αρχαιότητας, που συμβαδίζει με την όλο και πιο εκτεταμένη χρήση νομισμάτων στην οικονομία και προκύπτει από αυτήν.

Τα εκθέματα

Η έκθεση παρουσιάζει 85 νομίσματα από τη Συλλογή της Alpha Bank μαζί με 160 αντικείμενα που προέρχονται από 32 αρχαιολογικά μουσεία και συλλογές της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Τα αντικείμενα περιλαμβάνουν πήλινα αγγεία και ειδώλια, μαρμάρινα και χάλκινα αγαλμάτια, ανάγλυφα, χρυσά κοσμήματα, μετρητικά σκεύη, νομίσματα από κλειστά σύνολα και επιγραφές.

Πολυμέσα και ψηφιακές προβολές

Την έκθεση πλαισιώνει το Coin-o-rama, μια πολυμεσική εφαρμογή που υλοποίησε το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Προσφέρει στους επισκέπτες μεγεθυμένες εικόνες και περισσότερες πληροφορίες για τα εκθέματα. Επιπλέον, προσφέρει έναν μεγάλο χάρτη με τα αναφερόμενα νομισματοκοπεία.

Η επιστημονική ομάδα

Επιμελητές της έκθεσης είναι οι:

• Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, καθηγητής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
• Γιώργος Τασούλας, αρχαιολόγος MPhil., επιμελητής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
• Δρ Δήμητρα Τσαγκάρη, νομισματολόγος, επιμελήτρια της Νομισματικής Συλλογής της Alpha Bank.

Οι συντελεστές της έκθεσης

Την καλλιτεχνική επιμέλεια και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της έκθεσης ανέλαβε ο Σταμάτης Ζάννος.

Ξεναγήσεις

Στην έκθεση πραγματοποιούνται οργανωμένες ξεναγήσεις για το ευρύ κοινό. Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τις ποικίλες αναφορές και ερμηνείες των συμβόλων που είναι χαραγμένα πάνω στα νομίσματα και για το ιστορικό πλαίσιο που περιβάλλει τα εκθέματα.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα και θερινά εργαστήρια

Στο πλαίσιο της έκθεσης πραγματοποιούνται 2 εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης:

• Μύθοι και σύμβολα στα αρχαία νομίσματα.
• Νομίσματα και σύμβολα της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ελλάδα.

Κατάλογος έκθεσης

Ένας επιστημονικός κατάλογος με τίτλο Χρήμα. Σύμβολα απτά στην αρχαία Ελλάδα συνοδεύει την έκθεση. Η έκδοση κυκλοφορεί στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα και προσφέρει πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Τον επιμελήθηκαν οι Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Δήμητρα Τσαγκάρη, Γιώργος Τασούλας.

Μπορείτε να αγοράσετε την έκδοση Χρήμα. Σύμβολα απτά στην αρχαία Ελλάδα από το e-shop της Alpha Bank.