Ιστορία της Εμπορικής Τράπεζας

Το λογότυπο της Εμπορικής Τράπεζας είναι λεπτομέρεια από φύλλο επιταγής του 1917. 

Απεικονίζει μια παράσταση του Ερμή με τη θεά Τύχη. Ο Μερκούριος – Ερμής, αγγελιοφόρος των θεών, φορά ένα φτερωτό κράνος και φτερά στα πόδια του. Στο ένα χέρι του κρατά σκήπτρο με 2 φτερά. Γύρω από το σκήπτρο τυλίγονται 2 φίδια που συμβολίζουν την επούλωση και την ειρήνη. Στο άλλο χέρι του κρατά ένα πουγκί. 

Η θεά Τύχη στο ένα χέρι της φαίνεται να κρατά μια χοάνη γεμάτη καρπούς. Με αυτόν τον τρόπο, η θεά συμβολίζεται ως πλουτοδότρα. Στο άλλο χέρι της κρατά ένα πηδάλιο, σύμβολο κατεύθυνσης της ζωής των ανθρώπων. 

Ο φτερωτός Ερμής, είτε μόνος του είτε με τη θεά Τύχη, εξακολούθησε να εμφανίζεται στο λογότυπο της Εμπορικής Τράπεζας μέχρι το 1958. 

Ένα φιλόδοξο εγχείρημα

Το 1886 ο νεαρός Γρηγόριος Εμπεδοκλής ενοικίασε ένα κατάστημα δίπλα από το Χρηματιστήριο Αθηνών για να το μετατρέψει σε γραφείο χρηματομεσιτικών πράξεων και συναλλαγών. Ο ίδιος είχε γεννηθεί στο Λονδίνο το 1861 και είχε εγκατασταθεί στην Ελλάδα το 1875. 

Απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών και πρώην λογιστής στην Τράπεζα Βιομηχανικής Πίστεως της Ελλάδος, αποφάσισε να μπει στην ελληνική τραπεζική αγορά με ένα δικό του επιχειρηματικό εγχείρημα. 

Το 1892 ο Γρηγόριος Εμπεδοκλής μετέτρεψε το γραφείο του σε μικρή τράπεζα, με την επωνυμία «Τράπεζα Εμπεδοκλέους». 

Η ίδρυση της Εμπορικής Τράπεζας 

Το 1907 ο Γρηγόριος Εμπεδοκλής ίδρυσε την Εμπορική Τράπεζα ως συνέχεια της Τράπεζας Εμπεδοκλέους. Ο ίδιος ανέλαβε και τη Γενική Διεύθυνση. 

Για μεγάλο χρονικό διάστημα από την έναρξη των εργασιών της, η Εμπορική Τράπεζα συνέχισε να διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά της οικογενειακής επιχείρησης. Εκτός από τραπεζικές, ασκούσε και εμπορικές δραστηριότητες. 

Οι πρώτες δυσχέρειες 

Παρά την αιφνίδια έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων, η Εμπορική Τράπεζα κατόρθωσε να προσαρμόσει τις εργασίες της στην ανάγκη διατήρησης μεγάλων ρευστών διαθεσίμων. 

Ωστόσο, με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου ήρθε αντιμέτωπη με μια σημαντική δυσχέρεια. Συγκεκριμένα, διακόπηκε η επικοινωνία με τα πιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού. 

Εφαρμόστηκε τότε βασιλικό διάταγμα για την αναστολή της υποχρέωσης των τραπεζών να αποδίδουν τις καταθέσεις τους. Η Εμπορική Τράπεζα προσφέρθηκε να αποδίδει τις καταθέσεις σε τίτλους του χαρτοφυλακίου της, το οποίο ήταν ιδιαίτερα πλούσιο σε ελληνικά χρεόγραφα. 

Εδραίωση στην Ελλάδα και εξωστρέφεια 

Την περίοδο του Μεσοπολέμου, η τράπεζα εδραίωσε τη θέση της στην ελληνική αγορά. Δημιούργησε ένα σημαντικό δίκτυο καταστημάτων. Το 1938 η Εμπορική Τράπεζα διέθετε 52 καταστήματα. 

Το 1922, με πρωτοβουλία του Γρηγόριου Εμπεδοκλή, ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Commercial Bank of the Near East («Εμπορική Τράπεζα της Εγγύς Ανατολής»). Το νέο τραπεζικό ίδρυμα διέθετε καταστήματα αρχικά στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Την ίδια περίοδο, η Εμπορική Τράπεζα επέκτεινε τη δράση της εκτός ελληνικών συνόρων. 

Οι δυσκολίες της Κατοχής 

Όταν ξέσπασε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, το ένα τρίτο των υπαλλήλων της Εμπορικής Τράπεζας στρατεύτηκε. 

Κατά τη διάρκεια της δύσκολης περιόδου της Κατοχής, η τράπεζα έδειξε ιδιαίτερη μέριμνα για το προσωπικό της. Παρείχε στους εργαζομένους της συσσίτια, δάνεια και έκτακτα βοηθήματα. 

Την ίδια περίοδο, δοκιμάστηκε από διοικητικούς κλυδωνισμούς. Ο λόγος ήταν η αποχώρηση του ιδρυτή της Γρηγόριου Εμπεδοκλή το 1941 από την Ελλάδα. 

Από το 1943, οι οικονομικές συνθήκες στη χώρα επιδεινώθηκαν. Η Εμπορική Τράπεζα αντιμετώπιζε έντονα προβλήματα ρευστότητας, που τα χειρίστηκε με την πώληση χρεογράφων και επιχειρήσεων. 

Η μεταπολεμική άνθιση 

Τα πρώτα χρόνια της μεταπολεμικής περιόδου, η Εμπορική Τράπεζα άλλαξε ιδιοκτησιακό καθεστώς. Η πλειοψηφία των μετοχών της περιήλθε στον εφοπλιστή Στρατή Ανδρεάδη. 

Τα χρόνια που ακολούθησαν, η Εμπορική Τράπεζα πέτυχε σημαντική ανάπτυξη των εργασιών της, ενώ συμμετείχε και στην ανέγερση σημαντικών δημόσιων έργων. 

Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, οικοδομήθηκε ένας ισχυρός, για τα οικονομικά μεγέθη της Ελλάδας, όμιλος επιχειρήσεων. 

Οι εταιρείες του ομίλου δεν περιορίζονταν μόνο σε τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες. Εκτείνονταν επίσης σχεδόν σε ολόκληρο το φάσμα του δευτερογενούς τομέα. 

Η συγκρότηση του ομίλου της Εμπορικής Τράπεζας συνδυάστηκε με τον διαρκή εκσυγχρονισμό των εργασιών της. Υιοθετήθηκαν θεσμοί και πρακτικές που ήταν καινοτομίες για εκείνη την εποχή. 

Υπό κρατικό έλεγχο 

Το 1975 η Εμπορική Τράπεζα και το σύνολο των επιχειρήσεών της πέρασε στον έλεγχο του ελληνικού δημοσίου. 

Κατά τη δεκαετία του 1980, η Εμπορική Τράπεζα προχώρησε σε κινήσεις στρατηγικής σημασίας. Σκοπός ήταν η εξυγίανση του ομίλου και η προσπάθεια εξορθολογισμού των εργασιών της. 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα γνώρισε μια σταδιακή απελευθέρωση. Σε αυτήν τη φάση, η Εμπορική Τράπεζα είχε πλέον επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της στο τραπεζικό σύστημα. Προχώρησε στην ίδρυση ή απόκτηση εταιρειών που εξειδικεύονταν σε σύγχρονα χρηματοοικονομικά προϊόντα. 

Η ιδιωτικοποίηση της Εμπορικής Τράπεζας 

Το καλοκαίρι του 2000 η μεγαλύτερη γαλλική τράπεζα, Crédit Agricole SA, απέκτησε το 6,7% του μετοχικού κεφαλαίου της Εμπορικής Τράπεζας. 

Το 2006 η Crédit Agricole SA κατέθεσε δημόσια πρόταση και αύξησε το ποσοστό της σε 71,97%. Το 2011 απέκτησε το σύνολο των μετοχών της Εμπορικής Τράπεζας 

Το 2012 η Crédit Agricole υπέγραψε συμφωνητικό για την πώληση του συνόλου του μετοχικού κεφαλαίου της Εμπορικής Τράπεζας στην Alpha Bank. 

Στις 28 Ιουνίου 2013, ολοκληρώθηκε η νομική συγχώνευση των 2 τραπεζών με την πλήρη απορρόφηση της Εμπορικής Τράπεζας από την Alpha Bank.

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την Εμπορική Τράπεζα στα βιβλία: 

• Mε λογισμό και μ' όνειρο. ALPHA BANK, 19ος – 21ος αιώνας, επιστημονική ευθύνη Κώστα Κωστή. Αναφέρεται στην ιστορία της Alpha Bank από τα πρώτα εμπορικά εγχειρήματα του Ι.Φ. Κωστόπουλου τον 19ο αιώνα έως τη σύγχρονη εποχή. Περιλαμβάνεται πλούσιο και ανέκδοτο εικονογραφικό υλικό, που προέρχεται κυρίως από το Ιστορικό Αρχείο της Alpha Bank. 
  Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Με λογισμό και μ' όνειρο. ALPHA BANK, 19ος – 21ος αιώνας από το e-shop της Alpha Bank.  
• Emporiki Bank 1907-2007: Εναλλαγές ταυτότητας και μετασχηματισμοί, της Μαργαρίτας Δρίτσα. Το βιβλίο περιγράφει πτυχές της ιστορίας της Εμπορικής Τράπεζας, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυσή της.
  Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Emporiki Bank 1907-2007: Εναλλαγές ταυτότητας και μετασχηματισμοί από το e-shop της Alpha Bank.
• Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος Ένα χρονικό, σε επιμέλεια του Βασίλη Κρεμμυδά. Η έκδοση αναφέρεται στους κυριότερους σταθμούς της μακρόχρονης ιστορίας της Εμπορικής Τράπεζας. 

Ο χώρος του Ιστορικού Αρχείου της Alpha Bank δεν είναι ανοικτός για το κοινό. 

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.