Αργυρό τετράδραχμο Δημητρίου Πολιορκητή

Εμπρόσθια όψη

Κεφαλή Δημητρίου με βασιλικό διάδημα και κέρατα ταύρου, μέσα σε στικτό κύκλο.

Οπίσθια όψη

Ο θεός Ποσειδώνας όρθιος, με το δεξί πόδι σε βράχο. Στο αριστερό χέρι κρατάει τρίαινα. Στο πεδίο δεξιά και αριστερά, μονογράμματα. Περιμετρικά η επιγραφή «ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ». Η παράσταση είναι μέσα σε στικτό κύκλο.

Ο πολιορκητής βασιλιάς της Μακεδονίας

Ο Δημήτριος Πολιορκητής ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας την περίοδο 294-283 π.Χ. Υπήρξε η χαρακτηριστικότερη ίσως προσωπικότητα των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ήταν γιος του Αντιγόνου του Μονόφθαλμου και της Στρατονίκης, κόρης του επιφανούς Μακεδόνα Κoρράγου. Ο πατέρας του τον μύησε στη στρατιωτική τεχνική, και από νωρίς έλαβε μέρος σε σημαντικές στρατιωτικές συρράξεις.

Για πρώτη φορά πολέμησε στο πλευρό του Αντιγόνου στη μάχη της Παραιτακηνής (317 π.Χ.), στο όριο μεταξύ Περσίας και Μηδίας. Λίγες εβδομάδες αργότερα τέθηκε επικεφαλής του επίλεκτου σώματος του μακεδονικού ιππικού στη μάχη της Γαβιηνής (Ιανουάριος 316 π.Χ.). Με αυτή τη μάχη χάρισε στον Μονόφθαλμο τον έλεγχο της περιοχής από το Ινδοκούς (Ινδικός Καύκασος) ως το Αιγαίο.

Το 306 π.Χ. ο Δημήτριος νίκησε τον στόλο του Πτολεμαίου στη Σαλαμίνα της Κύπρου και κατάφερε να καταλάβει ολόκληρο το νησί. Το 305 π.Χ. πολιόρκησε τη Ρόδο, αλλά τελικά αποχώρησε άπρακτος. Χάρη στο πλήθος των μηχανικών μέσων που χρησιμοποίησε κατά την πολιορκία, ονομάστηκε «Πολιορκητής».

Η προσπάθεια για ανασύσταση της αυτοκρατορίας

Παρά την κυριαρχία του στη θάλασσα και τη ναυτική ισχύ του, ο ελλαδικός χώρος δεν άφηνε αδιάφορο τον Δημήτριο. Επέστρεψε στην Ελλάδα και επανίδρυσε την Κορινθιακή Συμμαχία. Ωστόσο, αναγκάστηκε να γυρίσει στην Ασία για να βοηθήσει τον πατέρα του, που είχε να αντιμετωπίσει τους ενωμένους Πτολεμαίο, Λυσίμαχο και Κάσσανδρο.

Ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος είχε αναγορεύσει τον εαυτό του βασιλιά, με σκοπό να ενώσει ξανά την αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι άλλοι Διάδοχοι όμως συνασπίστηκαν εναντίον του.

Σε μάχη που έγινε στην Ιψό της Φρυγίας το 301 π.Χ., ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος σκοτώθηκε. Μαζί του χάθηκε οριστικά και η ιδέα της ανασύστασης της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Η βασιλεία του Δημητρίου Πολιορκητή

Όταν πέθανε ο Κάσσανδρος (297 π.Χ.), ο Δημήτριος κατόρθωσε να πάρει το μακεδονικό στέμμα, και το 294 π.Χ. ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας.

Αποδείχθηκε ικανός στρατηγός, με μεγάλη δραστηριότητα και δύναμη. Ίδρυσε τη Δημητριάδα, τον σημερινό Βόλο, και στράφηκε ενάντια στους συνασπισμένους και πάλι Λυσίμαχο, Σέλευκο, Πτολεμαίο και Πύρρο. Το 285 π.Χ. αιχμαλωτίστηκε από τον Σέλευκο, στην αυλή του οποίου πέθανε μετά από 2 χρόνια.

Μετά τον θάνατό του, ο γιος του, Αντίγονος Γονατάς, εναπόθεσε στη Δημητριάδα την τεφροδόχο του πατέρα του.

Οι καινοτομίες στα νομίσματα του Δημητρίου Πολιορκητή

Τα νομίσματα του Δημητρίου Πολιορκητή ανήκουν στα ωραιότερα νομίσματα του μακεδονικού βασιλείου. Επιπλέον, έχουν ιδιαίτερη αξία χάρη στις καινοτομίες τους.

Χρησιμοποίησε εικονογραφικούς τύπους που δεν σχετίζονταν με το παρελθόν του μακεδονικού βασιλείου. Στους νέους εικονογραφικούς τύπους κυριαρχούσαν:

• Ο θεός Ποσειδώνας, προστάτης του Δημητρίου.
• Η θεά Νίκη σε πλώρη πλοίου, που συμβόλιζε τις ναυτικές επιτυχίες του και κυρίως τη νίκη του εναντίον του Πτολεμαίου στη Σαλαμίνα της Κύπρου.

Στο αργυρό τετράδραχμο του Δημητρίου Πολιορκητή από το νομισματοκοπείο της Αμφίπολης απεικονίζεται για πρώτη φορά στην ιστορία του μακεδονικού νομίσματος ο ίδιος ο βασιλιάς με θεϊκά χαρακτηριστικά.

Ο προστάτης θεός Ποσειδώνας

Με τα νομίσματά του, ο Δημήτριος Πολιορκητής τιμούσε τον θεό Ποσειδώνα. Διακρινόταν για τις ναυτικές επιτυχίες του και για αυτό τον θεωρούσε προστάτη του.

Μάλιστα, στην εμπρόσθια όψη του αργυρού τετράδραχμου απεικονίζεται ο ίδιος, θεοποιημένος, με τα κέρατα του θεού Ποσειδώνα στην κεφαλή του.

Υποδιαιρέσεις και ετυμολογία

Το τετράδραχμο ισοδυναμούσε με 4 δραχμές. Κάθε δραχμή αντιστοιχούσε σε 6 οβολούς.

Πριν από την εμφάνιση του νομίσματος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν στις καθημερινές τους συναλλαγές οβελούς (σούβλες), δηλαδή ράβδους από σίδηρο με μήκος 1-1,5 μέτρο.

Η μία παλάμη μπορούσε να κρατήσει 6 οβελούς. Από το ρήμα «δράττομαι», που σημαίνει «κρατώ σφιχτά», προήλθε και η λέξη «δραχμή», δηλαδή η ποσότητα που χωράει σε μία παλάμη.

Με την εμφάνιση του νομίσματος, η λέξη «οβελός» έγινε «οβολός» και δηλώνει την υποδιαίρεση, το 1/6 της δραχμής.

Το νόμισμα στις εκδόσεις μας

Το αργυρό τετράδραχμο Δημητρίου Πολιορκητή περιλαμβάνεται στο βιβλίο Μακεδονίας Νόμισμα από τη Συλλογή της Alpha Bank της Δρ Δήμητρας Τσαγκάρη. Το βιβλίο αναφέρεται στη νομισματοκοπία της Μακεδονίας. Περιλαμβάνει 171 φωτογραφίες νομισμάτων και αναλυτικά επεξηγηματικά κείμενα.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Μακεδονίας Νόμισμα από τη Συλλογή της Alpha Bank από το e-shop της Alpha Bank.

Η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.