Αργυρό τετράδραχμο Λυσιμάχου, Θράκη

Εμπρόσθια όψη

Κεφαλή Μεγάλου Αλεξάνδρου με τα κέρατα του Άμμωνα και διάδημα, σε δεξί προφίλ, μέσα σε στικτό κύκλο.

Οπίσθια όψη

Η θεά Αθηνά καθισμένη σε θρόνο. Με το αριστερό χέρι ακουμπά την ασπίδα που φέρει ως επίσημα (διακριτικό στοιχείο) κεφάλι λιονταριού. Το δεξί της χέρι είναι τεντωμένο μπροστά και κρατάει τη φτερωτή Νίκη που στεφανώνει το όνομα του Λυσιμάχου.

Κάτω από το δεξί χέρι της θεάς υπάρχει ένας πυρσός και πίσω της ένα δόρυ. Στο πεδίο δεξιά φαίνεται μια μέλισσα. Πάνω στο νόμισμα αναγράφεται η φράση «ΛΥΣΙΜΑΧΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ».

Η διάσπαση της αυτοκρατορίας του Αλεξάνδρου

Ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε το 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα. Ο ξαφνικός θάνατός του προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση. Οι στρατηγοί του έπρεπε να αποφασίσουν με ποιον τρόπο θα διοικηθεί η αυτοκρατορία του.

Οι διαμάχες μεταξύ των υποψήφιων Διαδόχων του ήταν συνεχείς, μακροχρόνιες και αφορούσαν όλες τις περιοχές του κράτους.

Τελικά, η αχανής αυτοκρατορία κόπηκε σε κομμάτια. Έτσι, δημιουργήθηκαν νέα ανεξάρτητα βασίλεια.

Η σημασία της έκδοσης νομισμάτων για τους Διαδόχους

Η έκδοση νομισμάτων ήταν μια από τις πρώτες ενέργειες των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πέρα από τη βασική οικονομική της σημασία, ήταν σημαντική ενέργεια ως πολιτική προπαγάνδα.

Οι Διάδοχοι επέλεξαν η εικονογραφία να παραπέμπει στον Αλέξανδρο. Με αυτόν τον τρόπο:

• Επιβεβαίωναν τη νομιμότητα της διαδοχής.
• Υπενθύμιζαν την καταγωγή τους σε περίπτωση αμφισβητήσεων και δυναστικών συγκρούσεων.
• Εδραίωναν την εξουσία τους.

Ο βασιλιάς της Θράκης Λυσίμαχος

Ο Λυσίμαχος ήταν ένας από τους Διαδόχους. Ήταν σωματοφύλακας και αξιωματούχος του Αλεξάνδρου με καταγωγή από τη Θεσσαλία.

Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τις διαμάχες που ακολούθησαν, η Σατραπεία της Θράκης και οι περιοχές γύρω από τον Εύξεινο Πόντο πέρασαν στα χέρια του Λυσιμάχου.

Το 306 π.Χ. έγινε ο βασιλιάς της Θράκης, ενώ 3 χρόνια νωρίτερα είχε ιδρύσει τη Λυσιμάχεια. Επέκτεινε σημαντικά τα όρια του βασιλείου του. Έδωσε την τελευταία του μάχη στο Κουροπέδιο το 281 π.Χ. Εκεί ηττήθηκε και σκοτώθηκε από τον βασιλιά της Συρίας, Σέλευκο Α΄ Νικάτορα. Το βασίλειο της Θράκης διαλύθηκε.

Τα νομίσματα του Λυσιμάχου

Ο Λυσίμαχος κυκλοφόρησε εξαιρετικά νομίσματα, στα οποία όμως δεν απεικονίζεται ο ίδιος.

Στα νομίσματά του συναντάμε μια από τις πιο ωραίες απεικονίσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Συγκεκριμένα, στα αργυρά τετράδραχμα, ο Μακεδόνας βασιλιάς απεικονίζεται στην μπροστινή όψη θεοποιημένος, να φοράει τα κέρατα του Αιγύπτιου θεού Άμμωνα.

Η απεικόνιση αυτή βασίζεται στο έργο του γλύπτη Λυσίππου. Η προσωπογραφία αναδεικνύει το ήθος, την αρετή και τον ηρωισμό του βασιλιά. Ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος είχε εμπιστευθεί στον Λύσιππο τη δημιουργία της εικόνας αυτής.

Στην οπίσθια όψη απεικονίζεται η θεά Αθηνά. Ήταν η προστάτιδα του Λυσιμάχου και έτσι επέλεξε να την τιμήσει.

Τα τετράδραχμα του Λυσιμάχου εκδίδονταν από το 297 π.Χ. σε μεγάλες ποσότητες και σε πολλά νομισματοκοπεία. Η έκδοσή τους συνεχίστηκε και μετά τον θάνατό του.

Ο Άμμων και ο Μέγας Αλέξανδρος

Ο Μέγας Αλέξανδρος επισκέφθηκε το μαντείο και τον ναό του Άμμωνα στην όαση της Σίβα, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Προσκύνησε στον ναό, όπου του επιβεβαιώθηκε η θεϊκή υπόστασή του και αναγνωρίστηκε ως νόμιμος Φαραώ της Αιγύπτου.

Σύμβολο του Άμμωνα ήταν ο κριός, και ο θεός απεικονίζεται να φέρει τα κέρατα αυτού του ζώου. Στην εικονογραφία του αργυρού τετράδραχμου, και ο Μέγας Αλέξανδρος φέρει τα κέρατα του Αιγύπτιου θεού, καθώς απεικονίζεται θεοποιημένος.

Υποδιαιρέσεις και ετυμολογία

Το τετράδραχμο ισοδυναμούσε με 4 δραχμές. Κάθε δραχμή αντιστοιχούσε σε 6 οβολούς.

Πριν από την εμφάνιση του νομίσματος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν στις καθημερινές τους συναλλαγές οβελούς (σούβλες), δηλαδή ράβδους από σίδηρο με μήκος 1-1,5 μέτρο.

Η μία παλάμη μπορούσε να κρατήσει 6 οβελούς. Από το ρήμα «δράττομαι», που σημαίνει «κρατώ σφιχτά», προήλθε και η λέξη «δραχμή», δηλαδή η ποσότητα που χωράει σε μία παλάμη.

Με την εμφάνιση του νομίσματος, η λέξη «οβελός» έγινε «οβολός» και δηλώνει την υποδιαίρεση, το 1/6 της δραχμής.

Το νόμισμα στις εκδόσεις μας

Το αργυρό τετράδραχμο του Λυσιμάχου περιλαμβάνεται στο βιβλίο Μέγας Αλέξανδρος. Από τη Γη της Μακεδονίας στα Πέρατα της Οικουμένης σε επιμέλεια της Δρ Δήμητρας Τσαγκάρη. Το βιβλίο αναφέρεται στην ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέσα από τα νομίσματά του και τις επιδράσεις τους στον αρχαίο κόσμο, ακόμη και μετά τον θάνατό του. Παρουσιάζει 218 νομίσματα με αναλυτικά επεξηγηματικά κείμενα.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Μέγας Αλέξανδρος. Από τη Γη της Μακεδονίας στα Πέρατα της Οικουμένης από το e-shop της Alpha Bank.

Η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.