Αργυρός φοίνικας Καποδίστρια

Εμπρόσθια όψη

Το μυθικό πουλί φοίνικας, καθισμένο επάνω σε φλόγες. Επάνω αριστερά διακρίνουμε ακτίνες που συμβολίζουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος στην αναγεννημένη Ελλάδα. Στο κέντρο υπάρχει ένας σταυρός. Στο περίγραμμα, υπάρχει η επιγραφή «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ / αωκα» (η απόδοση του έτους 1821 με ελληνικά γράμματα).

Οπίσθια όψη

Η αξία του νομίσματος μέσα σε στεφάνι από κλαδιά δάφνης και ελιάς. Περιμετρικά, υπάρχει η επιγραφή «ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ Ι.Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ» και η χρονολογία 1828.

Ο πρώτος κυβερνήτης του νεότερου ελληνικού κράτους

Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1776, όταν το νησί βρισκόταν υπό τη διοίκηση της Βενετίας. Σπούδασε ιατρική και φιλοσοφία στην Πάντοβα της Ιταλίας.

Το 1809 μπήκε στην υπηρεσία του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄ της Ρωσίας. Είχε τον σεβασμό πολλών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και θεωρήθηκε από πολλούς ως η καλύτερη επιλογή για να αναλάβει την ηγεσία του νέου ελληνικού κράτους.

Κατά την Εθνική Συνέλευση του 1827 στην Τροιζήνα, ο Ιωάννης Καποδίστριας ορίστηκε Κυβερνήτης της Ελλάδας. Όταν πληροφορήθηκε την εκλογή του, παραιτήθηκε από την υπηρεσία του Τσάρου. Αμέσως επισκέφθηκε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και αναζήτησε οικονομική ενίσχυση για το νεοσύστατο κράτος.

Τον Ιανουάριο του 1828 έφτασε στο Ναύπλιο, και αμέσως μετακόμισε και εγκαταστάθηκε στην Αίγινα.

Ο Καποδίστριας δεν έμελλε να ζήσει πολύ. Στις 9 Οκτωβρίου 1831 δολοφονήθηκε στα σκαλιά της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο.

Η ανάγκη για νέο νόμισμα

Μια από τις πολλές ανάγκες του νέου κράτους ήταν η έκδοση νέου νομίσματος. Για να κοπεί όμως το νόμισμα, έπρεπε αφενός να υπάρχουν τα κατάλληλα μηχανήματα και αφετέρου να βρεθεί η πρώτη ύλη, το μέταλλο.

Το δεύτερο επιλύθηκε πιο εύκολα, καθώς το κράτος διέθετε ήδη πολλά χάλκινα κανόνια τα οποία μπορούσε να λιώσει για να εξασφαλίσει την πρώτη ύλη.

Μετά από συζήτηση στο Πανελλήνιον (το συμβουλευτικό σώμα του Κυβερνήτη, κάτι σαν το σημερινό Συμβούλιο της Επικρατείας), αποφασίστηκε στις αρχές Απριλίου 1828 ότι η νέα νομισματική μονάδα θα ήταν ο φοίνικας, με υποδιαίρεση το λεπτό.

Στις αρχές Μαΐου 1828, ο Αλέξανδρος Κοντόσταυλος, συνεργάτης του Καποδίστρια, ταξίδεψε στη Μάλτα και την Ιταλία για να αναζητήσει μηχανήματα, προκειμένου να εξοπλιστεί το νομισματοκοπείο.

Τα μηχανήματα που βρήκε στη Μάλτα ανήκαν παλαιότερα στους Ιππότες του Αγίου Ιωάννου της Ρόδου. Ο εξοπλισμός αγοράστηκε για 100 λίρες Αγγλίας. Αγοράστηκαν και άλλα εργαλεία από τη Μασσαλία και την Αγκόνα, αλλά και από τη Σύρο.

Η νομισματοκοπία του Καποδίστρια

Στις 12 Μαΐου 1829 ο Καποδίστριας διέταξε την έναρξη της νομισματοκοπίας, στο ίδιο μέρος όπου είχε κοπεί και το πρώτο νόμισμα της αρχαίας Ελλάδας: στην Αίγινα.

Το πρώτο χάλκινο νόμισμα του νέου ελληνικού κράτους κόπηκε στις 27 Ιουνίου. Αν και κόπηκαν το 1829, τα πρώτα νομίσματα φέρουν τη χρονολογία 1828.

Ο αριθμός των αργυρών φοινίκων που κόπηκαν στο νομισματοκοπείο της Αίγινας ήταν μικρός, επειδή υπήρχε έλλειψη της πρώτης ύλης. Αυτό τους κάνει πολύ σπάνιους σήμερα.

Το 1831 ο Καποδίστριας αποφάσισε να προχωρήσει για πρώτη φορά στην έκδοση χάρτινου νομίσματος, τον χάρτινο φοίνικα. Όλοι οι φοίνικες τυπώθηκαν στο νομισματοκοπείο της Αίγινας.

Υποδιαιρέσεις του νέου νομίσματος

Το διάταγμα της 28ης Σεπτεμβρίου 1828 έθεσε σε κυκλοφορία τον αργυρό φοίνικα ως την επίσημη νομισματική μονάδα του κράτους. Ισοδυναμούσε με το 1/6 του ισπανικού δίστηλου, που χρησιμοποιούνταν ευρέως στον ελλαδικό χώρο εκείνη την εποχή.

Μαζί με τον φοίνικα, τέθηκε σε κυκλοφορία και το χάλκινο λεπτό, που είχε πολλαπλάσιά του το πεντάλεπτο και το δεκάλεπτο. Το 1830 έκανε την εμφάνισή του και το εικοσάλεπτο.

Η εθνική σημασία του νέου νομίσματος

Στόχος της νέας κυβέρνησης ήταν να αντικαταστήσει τους τουρκικούς παράδες με το νέο νόμισμα, το χάλκινο λεπτό του φοίνικα. Για τον λόγο αυτόν, κόβονταν κυρίως χάλκινα νομίσματα.

Η έκδοση του αργυρού φοίνικα ήταν περισσότερο υπόθεση εθνικής υπερηφάνειας και ανεξαρτησίας παρά επίλυσης των οικονομικών δυσχερειών.

Η αναγέννηση του φοίνικα στην εικονογραφία

Η εικονογραφία του νέου νομίσματος βασίστηκε στο μυθικό πουλί της αιγυπτιακής μυθολογίας, τον φοίνικα. Είναι πουλί μοναχικό που κατοικεί στην έρημο της Αραβίας και ζει 500-600 χρόνια. Μετά αποτεφρώνεται στις φλόγες και ξαναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του, για να αρχίσει εκ νέου μια μακρά ζωή. Χρησιμοποιείται ως σύμβολο αθανασίας.

Στα νομίσματα συμβολίζει την αναγέννηση της Ελλάδας, μετά από την περίοδο της οθωμανικής κατοχής.

Η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.