Αργυρό δεκάδραχμο Συρακουσών, Σικελία

Εμπρόσθια όψη

Ηνίοχος οδηγεί τέθριππο (άρμα με 4 άλογα). Επάνω απεικονίζεται η φτερωτή θεά Νίκη που τον στεφανώνει, μάλλον λόγω κάποιας επιτυχίας. Στο έξεργο (το πεδίο κάτω από την κύρια παράσταση) παρουσιάζονται πανοπλία και όπλα, γνωστά από την Ιλιάδα ως «ομηρικά άθλα», «έπαθλα».

Οπίσθια όψη

Κεφαλή της νύμφης Αρέθουσας και γύρω 4 δελφίνια που κολυμπούν. Φοράει ενώτια (σκουλαρίκια) και ταινία στα μαλλιά, που είναι πιασμένα σε κρωβύλο (χαμηλό κότσο). Πάνω δεξιά είναι χαραγμένη η λέξη «ΣΥΡΑΚΟΣΙΩΝ».

Η ωραιότερη πόλη της Σικελίας

Κατά την εποχή του Μεγάλου Αποικισμού, οι Κορίνθιοι, με αρχηγό και οικιστή τον Αρχία, έλαβαν χρησμό από το Μαντείο των Δελφών να χτίσουν μια αποικία στην Ορτυγία. Ίδρυσαν τις Συρακούσες το 743/733 π.Χ.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η πρώτη κίνηση των αποίκων ήταν να απωθήσουν προς την ενδοχώρα τους γηγενείς που κατοικούσαν στο νησί και να εγκατασταθούν εκεί.

Σύντομα η πόλη επεκτάθηκε και στην απέναντι ακτή. Όπως αναφέρει ο Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός Κικέρωνας, έγινε «η ωραιότερη και πλουσιότερη πόλη της Σικελίας».

Η κορινθιακή αποικία πρωταγωνίστησε στην πολιτική και πολεμική ιστορία του αρχαίου ελληνικού κόσμου για πολλούς αιώνες.

Οι Συρακούσες προετοιμάζονται για πόλεμο

Ο τύραννος Διονύσιος Α΄ ανέλαβε την εξουσία της πόλης το 405 π.Χ. και ξεκίνησε να προετοιμάζεται να πολεμήσει εναντίον της Καρχηδόνας.

Στις Συρακούσες άρχισαν να καταφτάνουν έμποροι και τεχνίτες πολλών ειδικοτήτων, που προσλήφθηκαν ως μισθοφόροι. Ναυπηγήθηκαν πλοία και κατασκευάστηκε οπλισμός και πολεμικές μηχανές. Ανάμεσα σε αυτές ήταν και ο περίφημος καταπέλτης.

Σημειώθηκε έντονη οικοδομική δραστηριότητα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την κατασκευή ισχυρού τοίχους.

Κοπή νομισμάτων για πολεμικές ανάγκες

Ο Διονύσιος Α΄ χρειαζόταν έσοδα και πρώτη ύλη για να εκδώσει νομίσματα που θα κάλυπταν τις ανάγκες του. Τα εξασφάλισε από τους φόρους που πλήρωναν οι πολίτες, από δημεύσεις περιουσιών, από τα λάφυρα και από τις περιουσίες των άλλων πόλεων που κατέστρεψε.

Έτσι, πραγματοποιήθηκε και η έκδοση των δεκάδραχμων. Οι Συρακούσιοι έκοψαν τα δεκάδραχμα περίπου το 400 π.Χ. Ο συγκεκριμένος τύπος νομίσματος ήταν υψηλής αξίας.

Αριστουργήματα νομισματικής τέχνης

Οι Συρακούσες είχαν την πλουσιότερη νομισματοκοπία από όλες τις πόλεις της Σικελίας και μια από τις ωραιότερες του αρχαίου κόσμου.

Τα περίφημα δεκάδραχμα των Συρακουσών εντάσσονται στα σημαντικότερα αριστουργήματα της νομισματικής τέχνης της κλασικής περιόδου. Δικαιολογημένα αποτελούν το όνειρο κάθε συλλέκτη αρχαίων νομισμάτων.

Το συγκεκριμένο αργυρό δεκάδραχμο Συρακουσών, Σικελία είναι ανυπόγραφο έργο του χαράκτη Κίμωνα.

Η νύμφη Αρέθουσα

Η εμπρόσθια όψη είναι εμπνευσμένη από τον ιδρυτικό μύθο των Συρακουσών. Απεικονίζει την Αρέθουσα, μια νύμφη των πηγών και των δασών, κόρη του Νηρέα και της Δωρίδας, και συνοδό της θεάς Άρτεμης.

Ο ποτάμιος θεός Αλφειός, που έρεε στην Πελοπόννησο μεταξύ Ήλιδας και Αρκαδίας, αγάπησε την Αρέθουσα. Ωστόσο, εκείνη πέρασε τη θάλασσα μεταξύ Πελοποννήσου και Σικελίας. Έφτασε στην Ορτυγία, μια νησίδα λίγα μέτρα μακριά από τις σικελικές ακτές, και εκεί η θεά Άρτεμη τη μεταμόρφωσε σε πλούσια πηγή με γάργαρο νερό.

Ο Αλφειός όμως μεταμορφώθηκε σε ισχυρό υποθαλάσσιο ποταμό. Την ορμητικότητά του δεν μπόρεσε να εμποδίσει ούτε ο Αδρίας, δηλαδή το Αδριατικό πέλαγος. Έτσι, διέσχισε τη θάλασσα που πέρασε η Αρέθουσα για να τον αποφύγει. Έφτασε τελικά στη Σικελία για να ενώσει τα νερά του με εκείνα της πηγής της Αρέθουσας.

Η όμορφη Αρέθουσα, που περιτριγυρίζεται από δελφίνια που κολυμπούν, θυμίζει για πάντα την πελοποννησιακή καταγωγή των Συρακουσών.

Οι αρματοδρομίες

Η οπίσθια όψη είναι εμπνευσμένη από την κοινωνική ζωή των Συρακουσών. Το τέθριππο αντανακλά το ενδιαφέρον της αριστοκρατικής τάξης της πόλης για τις αρματοδρομίες.

Υποδιαιρέσεις και ετυμολογία

Το δεκάδραχμο ισοδυναμούσε με 10 δραχμές. Κάθε δραχμή αντιστοιχούσε σε 6 οβολούς.

Πριν από την εμφάνιση του νομίσματος, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν στις καθημερινές τους συναλλαγές οβελούς (σούβλες), δηλαδή ράβδους από σίδηρο με μήκος 1-1,5 μέτρο.

Η μία παλάμη μπορούσε να κρατήσει 6 οβελούς. Από το ρήμα «δράττομαι», που σημαίνει «κρατώ σφιχτά», προήλθε και η λέξη «δραχμή», δηλαδή η ποσότητα που χωράει σε μία παλάμη.

Με την εμφάνιση του νομίσματος, η λέξη «οβελός» έγινε «οβολός» και δηλώνει την υποδιαίρεση, το 1/6 της δραχμής.

Το νόμισμα στις εκδόσεις μας

Το αργυρό δεκάδραχμο Συρακουσών περιλαμβάνεται στο βιβλίο Η Ευρώπη της Ελλάδος. Αποικίες και νομίσματα από τη Συλλογή της Alpha Bank , σε επιμέλεια της Δρ Δήμητρας Τσαγκάρη. Το βιβλίο παρουσιάζει το φαινόμενο του ελληνικού αποικισμού, κυρίως μέσα από νομίσματα της Συλλογής της Alpha Bank αλλά και άλλα ευρήματα.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Η Ευρώπη της Ελλάδος. Αποικίες και νομίσματα από τη Συλλογή της Alpha Bank από το e-shop της Alpha Bank.

Η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.