Τραπεζογραμμάτιο 25 δραχμών, 1868

Εμπρόσθια όψη

Αριστερά ο Γεώργιος Σταύρου, Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Στο κέντρο επάνω 2 γυναίκες, οι προσωποποιημένες Γεωργία και Οικοτεχνία. Είναι καθισμένες σε μια πεδιάδα και περιβάλλονται από διάφορα εργαλεία, ανάλογα με τις εργασίες τους. Στο βάθος διακρίνεται ναός δωρικού ρυθμού. Στην κάτω δεξιά γωνία απεικονίζεται ο βασιλικός θυρεός του Γεωργίου Α΄.

Φέρει την επιγραφή «ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ», την αξία ολογράφως και αριθμητικά, την ημερομηνία κυκλοφορίας και τον αριθμό «9294». Φέρει επίσης τις υπογραφές του Διοικητή, του Βασιλικού Επιτρόπου και του Ταμία, καθώς και το όνομα του τυπογραφείου «AMERICAN BANK NOTE COMPANY» στο κάτω μέρος με μικρά γράμματα.

Είναι κομμένο ακανόνιστα στην αριστερή πλευρά.

Οπίσθια όψη

Λευκή (κενή). Διακρίνεται μόνο η αριθμητική αξία του χαρτονομίσματος, η οποία έχει τυπωθεί στην εμπρόσθια όψη και για αυτό εμφανίζεται ανάποδα. 

Η ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος

Κατά την οικονομική ανοικοδόμηση της Ελλάδας, ο βασιλιάς Όθωνας οραματίστηκε την ίδρυση μιας τράπεζας. Σκοπός της θα ήταν η ανάπτυξη της γεωργίας, της βιομηχανίας, του εμπορίου και της ναυτιλίας.

Η Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα του Καποδίστρια, που είχε ιδρυθεί λίγο νωρίτερα (1828-1834), είχε αποτύχει, αφού είχε χάσει όλα τα διαθέσιμά της λόγω των τεράστιων ταμειακών αναγκών του κράτους.

Μετά από αρκετές άκαρπες προσπάθειες, η ιδέα του Όθωνα προσέλκυσε το ενδιαφέρον του Ελβετού φιλέλληνα Ιωάννη-Γαβριήλ Εϋνάρδου. Συνεργάστηκε στενά με τον αντιπρόσωπό του στην Ελλάδα Γεώργιο Σταύρου, και έτσι δημιουργήθηκε η Εθνική Ελληνική Τράπεζα, όπως ήταν η αρχική ονομασία της.

Ιδρύθηκε στις 30 Μαρτίου 1841 με βασιλικό διάταγμα και πρώτο διοικητή της τον Γεώργιο Σταύρου.  

Το εκδοτικό προνόμιο

Η Εθνική Τράπεζα είχε το αποκλειστικό προνόμιο έκδοσης των τραπεζογραμματίων του ελληνικού κράτους σε δραχμές. Το προνόμιο αυτό το διατήρησε έως το 1928, οπότε και ξεκίνησε τις εργασίες της η νεοσύστατη Τράπεζα της Ελλάδος.

Tο διάστημα από το 1841 έως το 1928, η Εθνική Τράπεζα κυκλοφόρησε 13 εκδόσεις, οι οποίες περιλάμβαναν 71 διαφορετικά χαρτονομίσματα, με αξίες που κυμαίνονταν από τη 1 έως τις 5.000 δραχμές.

Τα πρώτα τραπεζογραμμάτια σε δραχμές

Τα πρώτα τραπεζογραμμάτια εκδόθηκαν το 1842 και περιλάμβαναν 4 αξίες: 25, 50, 100 και 500 δραχμές.

Εκτυπώνονταν στη Γαλλία, υπό την εποπτεία του Ιωάννη-Γαβριήλ Εϋνάρδου. Ήταν τυπωμένα μόνο από τη μία όψη και αριθμημένα με το χέρι.

Ο κόσμος αγκάλιασε το χάρτινο νόμισμα, το οποίο συνετέλεσε στη δημιουργία εθνικής ταυτότητας και την ενίσχυση της ενότητας του νεοσύστατου Βασιλείου της Ελλάδας.

Αργότερα παρουσιάστηκε η ανάγκη για έκδοση τραπεζογραμματίων αξίας μικρότερης των 25 δραχμών. Επιπλέον έπρεπε να εφαρμοστούν αυξημένα μέτρα προφύλαξης για τυχόν παραχαράξεις. Αυτό οδήγησε στη 2η έκδοση τραπεζογραμματίων, το 1849 και 1850. Το 1852 ακολούθησε η 3η έκδοση.

Η 4η έκδοση

Το 1859 αποφασίστηκε η παραγγελία νέας έκδοσης. Τα τραπεζογραμμάτια της 4ης έκδοσης εκτυπώθηκαν από την εταιρεία American Bank Note Company στη Νέα Υόρκη.

Παρουσίαζαν αισθητή εικονογραφική διαφορά με τα προηγούμενα ελληνικά χαρτονομίσματα. Καθιερώθηκε η απεικόνιση του Διοικητή της Τράπεζας, Γεώργιου Σταύρου, «προς ευκολοτέραν διάγνωσιν», σύμφωνα με την ανακοίνωση της τράπεζας, καθώς και η απεικόνιση του βασιλικού θυρεού.

Στα τραπεζογραμμάτια αξίας 25 και 100 δραχμών η αριθμητική αξία απεικονιζόταν με αμφοτεροβαφείς χαρακτήρες. Δηλαδή, ήταν δυνατή η ανάποδη ανάγνωση της αξίας στην οπίσθια όψη. Αυτό επιτυγχάνονταν με τη χρήση διαβαφούς μελάνης.

Για καλύτερο έλεγχο σε περίπτωση παραχάραξης, τα τραπεζογραμμάτια της 4ης έκδοσης ήταν κομμένα ακανόνιστα στην αριστερή πλευρά.

Σταύρου: ο πρώτος διοικητής της Εθνικής Τράπεζας

Ο Γεώργιος Σταύρου (1788-1869) ήταν ο πρώτος διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, θέση στην οποία παρέμεινε για 27 χρόνια. Ήταν έμπορος, οικονομολόγος, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και τραπεζίτης.

Συνέβαλε στην ενίσχυση του Αγώνα για την Επανάσταση του 1821 και είχε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο. Πέθανε από καρδιακή ανακοπή στο κτίριο του κεντρικού καταστήματος της Εθνικής Τράπεζας, όπου διέμενε.

Μια ιδιαίτερη έκδοση

Τα τραπεζογραμμάτια της 4ης έκδοσης της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος ήταν τα πρώτα τραπεζογραμμάτια με πολύχρωμη εκτύπωση.

Επίσης ήταν τα τελευταία χαρτονομίσματα που τυπώθηκαν μόνο από τη μία όψη.

Ο βασιλικός θυρεός

Στην κάτω δεξιά γωνία του χαρτονομίσματος απεικονίζεται ο βασιλικός θυρεός. Με την αλλαγή του βασιλιά, άλλαζε και ο θυρεός.

Έτσι, η έκδοση 4α έφερε τον θυρεό του Όθωνα, ενώ την έκδοση 4β κοσμούσε ο θυρεός του Γεωργίου Α΄.

Το νόμισμα στις εκδόσεις μας

Το νόμισμα περιλαμβάνεται στο βιβλίο Ελληνικό Χαρτονόμισμα. Ιστορικές Μαρτυρίες της Δρ Δήμητρας Τσαγκάρη. Η έκδοση περιέχει τα χαρτονομίσματα που κυκλοφόρησαν καθόλη την ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους: τραπεζογραμμάτια, κερματικά γραμμάτια και σχετικό υλικό. Καλύπτει 180 έτη ιστορίας. Σε μορφή χρονολογίου παρουσιάζονται οι σημαντικότερες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, οι οποίες συνδέονται με τη νομισματική κυκλοφορία.

Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Ελληνικό Χαρτονόμισμα. Ιστορικές Μαρτυρίες από το e-shop της Alpha Bank.

Το Τραπεζογραμμάτιο 25 δραχμών, 1869 εκτίθεται στο Μουσείο Χαρτονομισμάτων Ιονικής Τραπέζης της Alpha Bank στην Κέρκυρα.

Η έκθεση είναι ανοικτή για το κοινό. Δείτε τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του Μουσείου.