Σπύρος Βασιλείου, Η Δροσούλα

Ένα προσωπικό και συναισθηματικό έργο 

Στον πίνακα Δροσούλα του Σπύρου Βασιλείου απεικονίζεται η κόρη του ζωγράφου. Το μικρό κορίτσι παρουσιάζεται από το πρίσμα του τρυφερού πατρικού βλέμματος. 

Η Δροσούλα απεικονίζεται σε μεγάλη κλίμακα και κυριαρχεί στη σύνθεση. Βρίσκεται στην εξοχή, όπου την πλαισιώνουν σύμβολα της άνοιξης: λουλούδια, πεταλούδες και ένα γαλάζιο πουλί που κρατάει ένα μικρό κλαδί στο ράμφος του. Το φόρεμα του κοριτσιού είναι λευκό με πολλά διακοσμητικά μοτίβα. Στο χέρι του κρατάει μια κανάτα. Σε αυτήν αναγράφεται καλλιγραφικά το όνομά του ανάμεσα σε λουλούδια. 

Ο Βασιλείου κατορθώνει να δημιουργήσει ένα πολύ προσωπικό έργο, γεμάτο συμβολισμούς και συναισθηματισμό. Με λιτά μέσα αποτυπώνει τη δροσιά της παιδικής ηλικίας. 

Επιμέρους αφηγήσεις και συμβολισμοί 

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του έργου είναι ότι το ολόσωμο πορτρέτο πλαισιώνεται από επιμέρους αφηγήσεις. Ο Βασιλείου τις χρησιμοποιεί προκειμένου να δώσει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και συμβολισμό στο σύνολο. 

Στα αριστερά της σύνθεσης απεικονίζεται μια ομάδα παιδιών που παίζουν σε ένα χωράφι. Εκεί υπάρχουν γεωργοί που δουλεύουν και ένας άνθρωπος που παίζει φλογέρα. Κάποια από τα παιδιά κρατούν χαρταετούς. Οι χαρταετοί δίνουν ακόμα μεγαλύτερη ζωντάνια στο έργο με τα ζωηρά τους χρώματα. Πίσω από αυτό το αφηγηματικό σύνολο ξετυλίγεται αμφιθεατρικά ένα παραθαλάσσιο χωριό πάνω σε μια πλαγιά. 

Στην ακριβώς αντίθετη πλευρά εκτυλίσσεται μια σκηνή που θυμίζει παραμύθι. Απεικονίζονται 3 άντρες σε ένα πέτρινο γεφύρι και ένας έφιππος που τους πλησιάζει. Πιο πίσω μια γυναικεία μορφή ξεπροβάλλει από έναν πύργο. Τους αποχαιρετά με ένα λευκό μαντίλι. Και αυτό το σύνολο πλαισιώνεται από συμπληρωματικά στοιχεία: το μικρό λιμάνι με τις βάρκες, ένα μεγαλύτερο καράβι με κατάρτια, έναν φάρο και έναν λευκό ναό που βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου. 

Κάθε σημείο της εικαστικής επιφάνειας γεμίζει είτε με παραστάσεις είτε με διακοσμητικά στοιχεία. 

Επιρροές και τεχνοτροπία 

Η Δροσούλα έχει επιδράσεις από τη βυζαντινή και τη λαϊκή τέχνη. Αυτές είναι εμφανείς κυρίως στην αποτύπωση των δευτερευόντων μορφών της σύνθεσης. 

Τεχνοτροπικά, το έργο ανήκει στον ρεαλισμό και έχει ενιαίο φωτισμό, χωρίς φωτοσκιάσεις. 

Λίγα λόγια για τη ζωή του 

Ο Σπύρος Βασιλείου (1902/3-1985) γεννήθηκε στο Γαλαξίδι. Ήρθε στην Αθήνα το 1921 και σπούδασε Ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών έως το 1926 με δάσκαλο τον Νικόλαο Λύτρα. 

Για πολλά χρόνια δίδαξε σε ελεύθερες σχολές και σχολές θεάτρου. Εκτός από τη ζωγραφική ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία, την αγιογραφία και τη χαρακτική. Από το 1927 φιλοτέχνησε σκηνικά για πολλά θεατρικά έργα και για αρκετές κινηματογραφικές ταινίες. 

Τα χρόνια της Κατοχής στράφηκε στη χαρακτική. Κυκλοφόρησε κρυφά ξυλογραφίες, εικονογραφημένα χειρόγραφα και χειρόγραφες εκδόσεις. Η καλλιτεχνική του δημιουργία περιλαμβάνει επίσης εικονογραφήσεις βιβλίων. 

Εικαστικές επιρροές 

Ο Βασιλείου ήταν βασικός εκπρόσωπος της λεγόμενης γενιάς του ’30 και συγκεκριμένα της Αθηναϊκής Σχολής. Το έργο του κινείται γύρω από τον άξονα της ελληνικότητας. Όπως όλοι οι εκπρόσωποι της γενιάς αυτής, πρόβαλε το αίτημα της επιστροφής στις πηγές της νεοελληνικής τέχνης. 

Στο έργο του η λαϊκή και η βυζαντινή τέχνη συναντιούνται με τα σύγχρονα ρεύματα της εποχής του. Ο Βασιλείου, με λαϊκότροπη διάθεση, μετέτρεπε επιλεγμένα στοιχεία της ελληνικής παράδοσης σε φόρμες του κονστρουκτιβισμού, του υπερρεαλισμού, της ποπ αρτ και του φωτογραφικού ρεαλισμού. 

Αγαπημένα θέματα 

Στα έργα του Βασιλείου απεικονίζονται τοπία, σκηνές της καθημερινής ζωής και συνθέσεις με λυρική ή ονειρική διάθεση. 

Με λάδια, τέμπερες και ακουαρέλες, ο εικαστικός απεικόνιζε τον φυσικό και τον αστικό χώρο. Προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις και σκηνές της καθημερινής ζωής περιλαμβάνονται στα αγαπημένα θέματά του. 

Ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης 

Ο Βασιλείου ξεκίνησε την εκθεσιακή του δραστηριότητα το 1926. Το 1929 παρουσίασε την πρώτη ατομική του έκθεση στη γκαλερί Στρατηγοπούλου. Το 1930 κέρδισε το Μπενάκειο Βραβείο για τα σχέδια των τοιχογραφιών του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου. 

Ήταν ιδρυτικό μέλος των ομάδων «Τέχνη» και «Στάθμη», και συμμετείχε σε εκθέσεις τους. Επίσης, συμμετείχε στην Μπιενάλε της Βενετίας (1934, 1964), της Αλεξάνδρειας το 1957 και του Σάο Πάολο το 1959. 

Το 1960 το έργο του Φώτα και Σκιές εκτέθηκε στο Μουσείο Guggenheim και τιμήθηκε με το τοπικό βραβείο του ελληνικού τμήματος της AICA. Το 1975 και το 1983 το έργο του παρουσιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη. 

Τριπλή απεικόνιση της Δροσούλας 

Η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank περιλαμβάνει και 2 ξυλογραφίες του Βασιλείου που απεικονίζουν το μικρό κορίτσι: 

• Μια ομότιτλη του 1946. 
• Μια με τίτλο Ενθύμιο Βαρκίζης του 1947. Σε αυτήν το κορίτσι απεικονίζεται με τη μικρή της αδερφή. 

Τα 3 έργα παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες μεταξύ τους, ιδιαίτερα στην απόδοση των μορφών. 

Βιβλιογραφικές αναφορές 

Η Δροσούλα του Σπύρου Βασιλείου αναφέρεται στα βιβλία: 

• A. Κούρια, Το παιδί στη νεοελληνική τέχνη 1833-1922, 1985.
• Ε. Οράτη, Σύγχρονοι Έλληνες Εικαστικοί: Σπύρος Βασιλείου, Τα Νέα, 2008.
• Χ. Καμπουρίδης, Σπύρος Βασιλείου. Εκθέσεις, Ίκαρος, 1982.
• Σ. Βασιλείου. Φώτα και Σκιές, 1969.

Η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό. 

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.