Μιχάλης Οικονόμου, Ωκεανός

Σύνθεση μεταξύ παραστατικότητας και αφαίρεσης

Το έργο Ωκεανός είναι μια θαλασσογραφία του Μιχάλη Οικονόμου. Το υδάτινο στοιχείο καταλαμβάνει σχεδόν το σύνολο της ζωγραφικής επιφάνειας. Μέσα από μια πλούσια ακολουθία λευκών και κυανών τόνων, ο ζωγράφος αποτυπώνει τα αφρισμένα κύματα να προσκρούουν με δύναμη στην ακτή.

Πρόκειται για μια σύνθεση που ισορροπεί με τόλμη μεταξύ παραστατικότητας και αφαίρεσης. Η πινελιά του Οικονόμου, παστόζα και παχύρευστη, αποπνέει μια σχεδόν απτική αίσθηση. Έτσι, το τελικό αποτέλεσμα είναι μια σχεδόν αφηρημένη χρωματική μάζα.

Με έμπνευση από την ιαπωνική τέχνη

Ο τρόπος που ο Οικονόμου αποδίδει τα κύματα στον Ωκεανό θυμίζει έντονα τα ιαπωνικά χαρακτικά ukiyo-e («εικόνες του ρέοντος κόσμου») της περιόδου 1700-1900 και ιδιαίτερα την ξυλογραφία Το κύμα του Katsushika Hokusai (1760-1849).

Αρχικά, τα χαρακτικά αυτά ήταν συνυφασμένα με τη βουδιστική θεώρηση για το εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης. Στη συνέχεια, ωστόσο, κατέληξαν να συμβολίζουν ευρύτερα τον φευγαλέο, φθαρτό και εφήμερο κόσμο μας.

Τα χαρακτικά ukiyo-e άσκησαν μεγάλη επίδραση στους Γάλλους ιμπρεσιονιστές. Τα διδάγματα των ιμπρεσιονιστών μαζί με εκείνα των μεταϊμπρεσιονιστικών ρευμάτων γαλούχησαν τον Μιχάλη Οικόνομου.

Το τοπίο ως καθρέφτης της ψυχής

Ο λυρισμός και η αισθαντικότητα με την οποία ο Οικονόμου αποδίδει το στιγμιότυπο δίνουν την αίσθηση ότι η τρικυμισμένη θάλασσα έχει μια σχεδόν υπαρξιακή αντήχηση στον ψυχισμό του.

Ο καλλιτέχνης δεν αποτυπώνει απλά το φυσικό τοπίο, αλλά τους δικούς του ψυχικούς κραδασμούς, το δικό του εσωτερικό τοπίο.

Ο Μιχάλης Οικονόμου (1888-1933) γεννήθηκε στον Πειραιά. Η ιδιαίτερη κλίση του στη ζωγραφική φάνηκε από νωρίς. Όσο ακόμα πήγαινε σχολείο, μαθήτευσε πλάι στον σημαντικό ζωγράφο Κωνσταντίνο Βολανάκη.

Το 1906 πήγε στο Παρίσι για να σπουδάσει ναυπηγική στην École des Mines, σύμφωνα με την επιθυμία του πατέρα του. Ωστόσο, η πυρετική καλλιτεχνική ατμόσφαιρα που επικρατούσε εκείνη την εποχή στη γαλλική πρωτεύουσα δεν άργησε να τον παρασύρει. Ξεκίνησε να κινείται σε καλλιτεχνικούς κύκλους και συνδέθηκε φιλικά με τον Περικλή Βυζάντιο, τον Juan Gris και άλλους ζωγράφους. Έτσι, 3 χρόνια αργότερα, εγκατέλειψε τις σπουδές του και αφιερώθηκε στη ζωγραφική.

Το 1913 έκανε την πρώτη του ατομική έκθεση στην παρισινή γκαλερί Bernheim. Παράλληλα, συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στο Παρίσι, το Λονδίνο και την Αθήνα. Στην Ελλάδα, η πρώτη του ατομική έκθεση πραγματοποιήθηκε το 1926 στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός». Την ίδια χρονιά, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα.
Συνέχισε να δημιουργεί και να παρουσιάζει τα έργα του έως το 1932, οπότε και εισήχθη στο Δρομοκαΐτειο. Εκεί, παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του, έναν χρόνο αργότερα.

Εικαστικές επιρροές

Ο Μιχάλης Οικονόμου υπήρξε αναμφίβολα ένας από τους σημαντικότερους ανανεωτές της ελληνικής ζωγραφικής του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα της τοπιογραφίας.

Το καλλιτεχνικό ύφος του δέχτηκε επιρροές από:

• Τον ιμπρεσιονισμό
• Τον μεταϊμπρεσιονισμό της ομάδας των Nabis
• Τη ζωγραφική των Συνθετιστών

Αγαπημένα θέματα και τεχνοτροπία

Επίκεντρο της ζωγραφικής του Οικονόμου ήταν τα τοπία της ελληνικής και γαλλικής υπαίθρου. Μοναχικά, φτωχικά ή και ερειπωμένα σπίτια που βρίσκονται πλάι στο νερό και καθρεφτίζονται στην επιφάνειά του, βάρκες και εκκλησάκια περιτριγυρισμένα από μια αραιή ομίχλη είναι θέματα που επανέρχονται συχνά στο έργο του.

Ωστόσο, αυτά τα απλά, σχεδόν κοινότοπα θέματα αποτελούν το πρόσχημα ώστε ο ζωγράφος να αποτυπώσει το δικό του εσωτερικό, ψυχικό τοπίο.

Για να πετύχει το επιθυμητό εκφραστικό αποτέλεσμα, ο Οικονόμου συχνά χρησιμοποιούσε, εκτός από τον κλασικό μουσαμά και το χαρτόνι, φανέλες, παλιά σεντόνια, μουσαμά κουζίνας ή ακόμα και κουρελόπανα.

Οι συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από:

• Αχνά χρώματα
• Φωτοσκιάσεις
• Καμπυλόγραμμα σχήματα
• Ονειρική, ποιητική ατμόσφαιρα

Πρόθεσή του ήταν με τα έργα του να προσφέρει μια πολυεπίπεδη, όχι μόνο οπτική, εμπειρία στους θεατές.

Το έργο στις εκδόσεις μας

Το έργο Ωκεανός του Μιχάλη Οικονόμου αναφέρεται στις εκδόσεις της Alpha Bank:

• Η Συλλογή της Alpha Bank. Ζωγραφική-Χαρακτική-Γλυπτική, σε επιμέλεια Ειρήνης Οράτη.
  Μπορείτε να αγοράσετε την έκδοση Η Συλλογή της Alpha Bank. Ζωγραφική – Χαρακτική – Γλυπτική από το e-shop της Alpha Bank.

• Η Συλλογή της Alpha Bank. Ελληνική Τέχνη από το 1920 έως σήμερα, σε επιμέλεια Ειρήνης Οράτη. Η έκδοση συνόδευσε την ομότιτλη έκθεση.
  Μπορείτε να αγοράσετε την έκδοση Η Συλλογή της Alpha Bank. Ελληνική Τέχνη από το 1920 έως σήμερα από το e-shop της Alpha Bank.

Άλλες βιβλιογραφικές αναφορές

Το έργο αναφέρεται επίσης στον κατάλογο της έκθεσης «Μιχάλης Οικονόμου, η αλχημεία της ζωγραφικής» που παρουσιάστηκε στην Πινακοθήκη Αβέρωφ στο Μέτσοβο, από 30.09.2023 έως 15.01.2024, και στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη στην Αθήνα, από 01.02.2024 έως 12.05.2024.

Η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Μπορείτε να την επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού. Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.