Ορέστης Κανέλλης, Παιδί με ηλιοτρόπιο

Εκτυφλωτικά χρώματα σε ακαθόριστο φόντο

Το Παιδί με ηλιοτρόπιο έχει έντονα στοιχεία των φωβιστών. Είναι μια σύνθεση γεμάτη φως και εκτυφλωτικά χρώματα.

Η μορφή του αγοριού που παίζει φλάουτο προβάλλει μέσα από ένα ακαθόριστο φόντο. Ένα λαμπερό κίτρινο, σαν φωτεινή αύρα, την πλαισιώνει. Το χρώμα απλώνεται αραιωμένο και διάφανο, χάρη σε μια τεχνική που θυμίζει ακουαρέλα.

Τα δέντρα έχουν έντονα περιγράμματα και σκούρους χρωματικούς τόνους. Μοιάζουν με κάθετες γραμμές που περιβάλλουν με σοφία την παιδική μορφή.

Τα διάσπαρτα κλαδιά με φύλλα κάθε είδους στο πάνω μέρος προσθέτουν το απαραίτητο πράσινο.

Η παιδική μορφή

Το πρόσωπο του αγοριού έχει απλοποιημένα χαρακτηριστικά αλλά γεμάτα έκφραση.

Το σώμα χρωματίζεται με ένα έντονο μπλε. Φωτισμένα ανοίγματα άσπρου και ανοιχτής ώχρας διακόπτουν το μπλε και πλάθουν τον όγκο της σιλουέτας. Η κίνηση στο λυγισμένο δεξί πόδι κατευθύνει τη μορφή προς τον θεατή.

Η λυγερόκορμη μορφή αποδίδεται σχεδόν αποκλειστικά με τα χρώματα. Οι ψυχροί μπλε τόνοι συνταιριάζονται αρμονικά με τους θερμούς πορτοκαλί και κόκκινους. Το σύνολο φαίνεται να πάλλεται στο φως και ταυτόχρονα να δομείται από αυτό.

Το παιδί μοιάζει σαν να εξαϋλώνεται. Κάθε σχεδιαστική απόπειρα απόδοσης της μορφής υποχωρεί και το χρώμα γίνεται πρωταγωνιστής της σύνθεσης.

Το ηλιοτρόπιο

Ξεχωρίζει ανοιχτό, ελεύθερα σχεδιασμένο κάτω δεξιά. Είναι ένας εντυπωσιακός κύκλος που έχει διάμετρο ίδια με αυτή του προσώπου του αγοριού.

Στο ηλιοτρόπιο βρίσκεται το πιο έντονο χρώμα του έργου και σε αυτό κατευθύνεται το βλέμμα του παιδιού. Έτσι, το λουλούδι μοιάζει να δημιουργεί τη σύνδεση μεταξύ ανθρώπου και φύσης.

Τι συμβολίζει ο πίνακας

Το Παιδί με ηλιοτρόπιο απεικονίζει μια δροσερή, στιγμιαία αποτύπωση της ανθρώπινης μορφής στη φύση.

Το έργο μπορεί, ωστόσο, να ερμηνευτεί ως σύμβολο ορμής και δυναμικότητας του νεαρού μουσικού, που συμβαδίζει με τη θαλερότητα και την αισιοδοξία της ανθισμένης φύσης.

Ο Κανέλλης αποτυπώνει αυτή τη γοητευτική αλληγορία με ένα εντελώς προσωπικό ύφος γεμάτο λυρισμό και ποίηση. Μεταπλάθει δημιουργικά δομικά στοιχεία κινημάτων, όπως ο εξπρεσιονισμός και η αφαίρεση.

Λίγα λόγια για τη ζωή του

Ο Ορέστης Κανέλλης (1910-1979) γεννήθηκε στη Σμύρνη και μεγάλωσε στη Λέσβο, όπου τελείωσε το Λύκειο. Γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας, αλλά την εγκατέλειψε μετά από 2 χρόνια.

Καθώς τον κέρδισε ολοκληρωτικά η ζωγραφική, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι από το 1930 ως το 1932. Φοίτησε σε ελεύθερες ακαδημίες Καλών Τεχνών, κυρίως στην Ακαδημία Γκραντ Σομιέρ (Académie de la Grande Chaumière).

Μετά τον πόλεμο, έζησε στην Αθήνα και ταξίδεψε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Εκτός από την εικαστική δημιουργία, εργάστηκε ως κριτικός τέχνης και δημοσίευσε κείμενα για την τέχνη.

Εικαστικές επιρροές

Στο Παρίσι γνωρίστηκε με τον ζωγράφο Γεώργιο Γουναρόπουλο, ο οποίος υπήρξε ο κυριότερος δάσκαλός του. Γνώρισε επίσης τον Tériade, τεχνοκριτικό, εκδότη και συλλέκτη από τη Λέσβο.

Εκεί ήρθε σε επαφή με το έργο του Γάλλου ζωγράφου και γλύπτη André Derain που άνηκε στον κύκλο των φωβιστών.

Η λέξη φωβισμός προέρχεται από τη γαλλική λέξη fauve που σημαίνει «θηρίο». Οι καλλιτέχνες αυτοί λάτρευαν τα έντονα, θηριώδη χρώματα, την απλοποίηση του σχεδίου και τις αντιθέσεις. Σημαντικότερος εκπρόσωπος του φωβισμού είναι ο Henri Matisse.

Αγαπημένα θέματα

Η θεματογραφία του Κανέλλη περιλαμβάνει 2 βασικούς τομείς:

• Τοπιογραφία, με στεριανά τοπία και θαλασσογραφίες.
• Απεικόνιση ανθρώπινων μορφών, γυναικείων και κυρίως παιδικών.

Οι απεικονίσεις αδύναμων παιδιών που φιλοτέχνησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη γερμανική Κατοχή παραμένουν εμβληματικές.

Τεχνοτροπία

Τα έργα του Ορέστη Κανέλλη απεικονίζουν αναγνωρίσιμες, ρεαλιστικές αναπαραστάσεις. Τον ενδιαφέρει να αποτυπώσει την πραγματικότητα που τον περιβάλλει, με τρόπο παραστατικό.

Ωστόσο, το στιλ του αντλεί πολλά στοιχεία από την αφαίρεση:

• Απλοποίηση της φόρμας.
• Εξάλειψη των πολλών περιγραφικών λεπτομερειών.

Επίσης, αξιοποιεί δεδομένα του εξπρεσιονισμού, όπως η εκφραστικότητα και η δύναμη της απόδοσης.

Ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης

Ο Ορέστης Κανέλλης ήταν σχεδόν αυτοδίδακτος. Είχε, ωστόσο, γνήσιο αφομοιωτικό ταλέντο και μια ιδιαίτερη ευαισθησία στην επεξεργασία του χρώματος.

Έτσι, αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικούς ζωγράφους της ελληνικής μεταπολεμικής ζωγραφικής.

Πραγματοποίησε πολλές ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε ομαδικές. Έργα του παρουσιάστηκαν στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1934 και της Αλεξάνδρειας το 1954.

Ένα σημαντικό απόκτημα

Το έργο ανήκε στον Φίλιππο Κουτσίνα, σημαντικό και ιδιαίτερο συλλέκτη από τον Βόλο. Το 1978 ο Κουτσίνας το παραχώρησε στην αναδρομική έκθεση του Ορέστη Κανέλλη στην Εθνική Πινακοθήκη.

Το 1993 το έργο παρουσιάστηκε στην έκθεση «Το παιδί στη νεοελληνική τέχνη», πάλι στην Εθνική Πινακοθήκη.

Το έργο στις εκδόσεις μας

Το Παιδί με ηλιοτρόπιο του Ορέστη Κανέλλη αναφέρεται στο περιοδικό Μαζί (τχ. 76, Iούλιος-Αύγουστος 2021) της Alpha Bank.

Άλλες βιβλιογραφικές αναφορές

Το Παιδί με ηλιοτρόπιο του Ορέστη Κανέλλη αναφέρεται στο βιβλίο Έργα και ωραίες ημέρες του Φίλιππου Κουτσίνα της Ελισάβετ Πλέσσα.

Η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.