Σπύρος Βασιλείου, Αθήνα

Η σύνθεση

Στο έργο Αθήνα, ο Σπύρος Βασιλείου αποτυπώνει την ελληνική πρωτεύουσα σε μια εποχή που το πρόσωπό της αλλάζει. Τα παλιά νεοκλασικά σπίτια συνυπάρχουν πλάι στις νεόδμητες πολυκατοικίες και όλα μαζί απλώνονται σε μια σχεδόν ασφυκτική ακολουθία. Από πάνω τους ορθώνεται ένα πλήθος από κεραίες και σκαλωσιές. Σχεδόν κανένα τμήμα της ζωγραφικής επιφάνειας δεν μένει αναξιοποίητο και η σύνθεση αποπνέει μια έντονη αλλά οπτικά συναρπαστική αναρχία.

Η Αθήνα ως θεματική

Το αστικό τοπίο και ειδικά η Αθήνα είναι θέματα που απασχόλησαν ιδιαίτερα τον Σπύρο Βασιλείου και κατέχουν ξεχωριστή θέση στο έργο του. Σε όλη τη διάρκεια της πολύχρονης δημιουργικής διαδρομής του, ο καλλιτέχνης απεικόνισε ποικίλες όψεις της ελληνικής πρωτεύουσας σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Αισθητικό παλίμψηστο

Οι επιρροές του Σπύρου Βασιλείου από τη λαϊκή και βυζαντινή τέχνη είναι εμφανείς και στην Αθήνα. Το χρυσό φόντο που ενοποιεί τη ζωγραφική επιφάνεια παραπέμπει στο χρυσό βάθος των βυζαντινών εικόνων.
Ωστόσο, ο Βασιλείου εμπλουτίζει την εικαστική γλώσσα του με στοιχεία του κονστρουκτιβισμού, όπως:

• Οι αυστηρές γεωμετρικές φόρμες των κτιρίων
• Οι ζωηροί κόκκινοι, μπλε και πράσινοι τόνοι

Παράλληλα, η λεπτομερής απεικόνιση των νεοκλασικών στοιχείων ενισχύει την αίσθηση του ιστορικού και αισθητικού παλίμψηστου που αποτελεί η Αθήνα.

Λίγα λόγια για τη ζωή του

Ο Σπύρος Βασιλείου (1902/3-1985) γεννήθηκε στο Γαλαξίδι. Ήρθε στην Αθήνα το 1921 και σπούδασε Ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών έως το 1926 με δάσκαλο τον Νικόλαο Λύτρα.

Για πολλά χρόνια δίδαξε σε ελεύθερες σχολές και σχολές θεάτρου. Εκτός από τη ζωγραφική ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία, την αγιογραφία και τη χαρακτική. Από το 1927 φιλοτέχνησε σκηνικά για πολλά θεατρικά έργα και για αρκετές κινηματογραφικές ταινίες.

Τα χρόνια της Κατοχής στράφηκε στη χαρακτική. Κυκλοφόρησε κρυφά ξυλογραφίες, εικονογραφημένα χειρόγραφα και χειρόγραφες εκδόσεις. Η καλλιτεχνική του δημιουργία περιλαμβάνει επίσης εικονογραφήσεις βιβλίων.

Εικαστικές επιρροές

Ο Βασιλείου ήταν βασικός εκπρόσωπος της λεγόμενης γενιάς του ’30 και συγκεκριμένα της Αθηναϊκής Σχολής. Το έργο του κινείται γύρω από τον άξονα της ελληνικότητας. Όπως όλοι οι εκπρόσωποι της γενιάς αυτής, πρόβαλε το αίτημα της επιστροφής στις πηγές της νεοελληνικής τέχνης.

Στο έργο του η λαϊκή και η βυζαντινή τέχνη συναντιούνται με τα σύγχρονα ρεύματα της εποχής του. Ο Βασιλείου, με λαϊκότροπη διάθεση, μετέτρεπε επιλεγμένα στοιχεία της ελληνικής παράδοσης σε φόρμες του κονστρουκτιβισμού, του υπερρεαλισμού, της ποπ αρτ και του φωτογραφικού ρεαλισμού.

Αγαπημένα θέματα

Στα έργα του Βασιλείου απεικονίζονται τοπία, σκηνές της καθημερινής ζωής και συνθέσεις με λυρική ή ονειρική διάθεση.

Με λάδια, τέμπερες και ακουαρέλες, ο ζωγράφος απεικόνιζε τον φυσικό και τον αστικό χώρο. Προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις και σκηνές της καθημερινής ζωής περιλαμβάνονται στα αγαπημένα θέματά του.

Ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης

Ο Βασιλείου ξεκίνησε την εκθεσιακή του δραστηριότητα το 1926. Το 1929 παρουσίασε την πρώτη ατομική του έκθεση στη γκαλερί Στρατηγοπούλου. Το 1930 κέρδισε το Μπενάκειο Βραβείο για τα σχέδια των τοιχογραφιών του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου.

Ήταν ιδρυτικό μέλος των ομάδων «Τέχνη» και «Στάθμη», και συμμετείχε σε εκθέσεις τους. Επίσης, συμμετείχε στην Μπιενάλε της Βενετίας (1934, 1964), της Αλεξάνδρειας το 1957 και του Σάο Πάολο το 1959.

Το 1960 το έργο του Φώτα και Σκιές εκτέθηκε στο Μουσείο Guggenheim και τιμήθηκε με το τοπικό βραβείο του ελληνικού τμήματος της AICA. Το 1975 και το 1983 το έργο του παρουσιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.

Ο Σπύρος Βασιλείου στη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank

Στη Συλλογή μας ανήκουν επίσης τα έργα του Σπύρου Βασιλείου:

• Η Δροσούλα
• Το Γαλάτσι
• Ο Αρδηττός

Τα 2 τελευταία χρονολογούνται στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και αποτελούν πρώιμα έργα του καλλιτέχνη. Απεικονίζουν όψεις του αθηναϊκού τοπίου και χαρακτηρίζονται από σχεδιαστική λιτότητα και ήπια, μουντή χρωματολογία που ανακαλεί τη βυζαντινή τέχνη.

Το έργο στις εκδόσεις μας

Το έργο Αθήνα του Σπύρου Βασιλείου αναφέρεται στις εκδόσεις μας:

• Η Συλλογή της Alpha Bank. Ζωγραφική-Χαρακτική-Γλυπτική, σε επιμέλεια Ειρήνης Οράτη.
  
  Μπορείτε να αγοράσετε το βιβλίο Η Συλλογή της Αlpha Bank. Ζωγραφική-Χαρακτική-Γλυπτική (Πανόδετο εξώφυλλο) από το e-shop της Alpha Bank.
  
  
• Η Συλλογή της Alpha Bank. Ελληνική Τέχνη από το 1950 έως σήμερα, σε επιμέλεια Ειρήνης Οράτη. Η έκδοση συνόδευσε την ομότιτλη έκθεση που πραγματοποιήθηκε σε 3 πόλεις της Κύπρου (Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα) το 2008.

Άλλες βιβλιογραφικές αναφορές

Το έργο αναφέρεται επίσης στις εκδόσεις:

• Ε. Οράτη, Σύγχρονοι Έλληνες Εικαστικοί. Σπύρος Βασιλείου, 2009
• Χ. Καμπουρίδης, Η νεοελληνική τοπιογραφία από τον 18ο έως τον 21ο αιώνα, 2009
  
  Και στον κατάλογο της έκθεσης «ΑΣΤΥΓΡΑΦΙΑ / URBANOGRAPHY. Η ζωή της πόλης τις δεκαετίες 1950-1970», όπου η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank συμμετείχε με τον δανεισμό 3 έργων:
  
  
• ΑΣΤΥΓΡΑΦΙΑ / URBANOGRAPHY. Η ζωή της πόλης τις δεκαετίες 1950-1970, Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, 2023

Η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Μπορείτε να την επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού. Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.