Νίκος Αλεξίου, Το πλέγμα

Η ταπεινότητα των υλικών

Η κατασκευή Το πλέγμα είναι φτιαγμένη από καλάμι και σπάγκο. Το καλάμι, γραμμικό από τη φύση του, μεταλλάσσεται με συνεχώς επαναλαμβανόμενους, αναπάντεχους συνδυασμούς. Προκύπτει έτσι ένα λαβυρινθώδες πεδίο, όπου κυριαρχεί η εναλλαγή κενού και ύλης.

Με εμμονή χειρώνακτα και αυτοσυγκέντρωση μοναχού, ο Αλεξίου μετέπλασε αυτά τα ταπεινά υλικά σε μια ιδιαίτερα κομψή και ποιητική νοητική κατασκευή.

Το έργο ανήκει στη σειρά πλεγμάτων «Grid», που είχε ξεκινήσει ο Αλεξίου στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Είναι σχέδια, συναρμογές από καλαμάκια ή σπάγκο και κατασκευές από χαρτί ή μέταλλο διαφόρων διαστάσεων.

Τέχνη φτιαγμένη με φως

Ο φωτεινός παράγοντας μετατρέπεται σε κομβικό εργαλείο. Ο Αλεξίου χρησιμοποίησε έντεχνα το φως κι έτσι πέτυχε 2 σκοπούς:

• Ανέδειξε την υλικότητα της κατασκευής με τις γλαφυρές σκιές που σχηματίζονται στον τοίχο.
• Εξαΰλωσε τις φόρμες.

Ο θεατής, μέσα από μια έντονα χειρωνακτική, απτική κατασκευή, περνά σε έναν χώρο πέραν των ορίων της ύλης, αλλά τελικά προσπελάσιμο.

Τι συμβολίζει το έργο

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο καλλιτέχνης: «Ένα πλέγμα στον χώρο είναι ένα διάγραμμα στον χώρο, για να περάσει μέσα από αυτό κάτι: Ο αέρας, η σκόνη, το φως, το βλέμμα».

Το έργο μοιάζει διαρκώς να κινείται, λόγω των ελαφρών υλικών και του τρόπου κατασκευής. Η κίνηση, έστω και αδιόρατη, συνθέτει μια συνεχώς μεταβαλλόμενη και ζωντανή εικόνα.

Σε αυτόν τον διαρκή μετασχηματισμό, τίποτα δεν παραμένει στατικό. Οι μορφές και τα νοήματα βρίσκονται σε κατάσταση ρευστότητας. Αυτή η ρευστότητα είναι ο βασικός συμβολισμός της κατασκευής.

Λίγα λόγια για τη ζωή του

Ο Νίκος Αλεξίου (1960-2011) γεννήθηκε στο Ρέθυμνο.

Σπούδασε στην Akademie der Βildenden Kunste της Βιέννης (1982-1983). Στη συνέχεια εγγράφηκε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Εκεί φοίτησε στο Εργαστήριο Χαρακτικής του ζωγράφου και χαράκτη Κώστα Γραμματόπουλου.

Εκτός από εικαστικός, εργάστηκε ως σκηνογράφος, κυρίως στην Ελλάδα. Συνεργάστηκε με τη χοροθεατρική «Ομάδα Εδάφους» του Δημήτρη Παπαϊωάννου, καθώς και με άλλους σημαντικούς θιάσους.

Εικαστικές επιρροές

Σταθμός στο έργο του Αλεξίου υπήρξε η πρώτη φορά που βρέθηκε στο Άγιο Όρος, το 1995. Η πνευματικότητα, το μυστήριο, ο ασκητισμός και η μεταφυσική επηρέασαν σε βάθος τις δημιουργίες του.

Τον ενέπνευσαν ιδιαίτερα ορισμένα μοτίβα της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους, όπως τα ψηφιδωτά και η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική. Αναπαρέστησε τα μοτίβα αυτά σε σύνθετες κατασκευές, με τη χρήση ποικίλων μέσων.

Αγαπημένα θέματα

Οι 2 βασικοί πυλώνες του έργου του Νίκου Αλεξίου είναι:

• Η φύση, που την αναδεικνύει με την ευρηματική χρήση πρωτογενών υλικών, όπως το καλάμι ή το χαρτί.
• H παράδοση, που την αναδεικνύει με ποικίλα μέσα, όπως οι λεπτές χειροτεχνικές κατασκευές ή το πάντρεμα με την προηγμένη τεχνολογία.

Καθώς η δουλειά του εξελισσόταν, το ενδιαφέρον του στράφηκε προς τα φυσικά φαινόμενα, κυρίως:

• Κίνηση του φωτός και αντανακλάσεις.
• Ανάλυση των ακτίνων του λευκού φωτός.
• Προβολή των ιριδισμών πάνω σε διάφορες επιφάνειες ή στο νερό.

Ταπεινά υλικά

Εξαρχής, και για όλη τη διάρκεια της πορείας του, ο Νίκος Αλεξίου επικεντρώθηκε σε απλά υλικά, όπως η πέτρα, το ξύλο, η λάσπη. Είχε μια έμφυτη δεξιότητα να διαχειρίζεται αυτά τα ταπεινά μέσα.

Έγινε ευρύτερα γνωστός κυρίως με τα δαντελωτά κοπτικά του μοτίβα από χαρτί, τις χάρτινες κουρτίνες και τα πλέγματα-σκελετούς από καλάμι.

Τα έργα αυτά μπορούσαν να σταθούν αυτόνομα ή ομαδοποιημένα σε εικόνες που διαπλέκονταν αρμονικά μεταξύ τους.

Ένας καταξιωμένος δημιουργός

Ο Νίκος Αλεξίου ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.

Παρουσίασε για πρώτη φορά έργα του στα μέσα της δεκαετίας του 1980, στην ιστορική γκαλερί «Δεσμός». Από τότε έδωσε το ιδιαίτερο στίγμα του στον εικαστικό χώρο.

Πραγματοποίησε πάνω από 15 ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε ομαδικές. Εκπροσώπησε την Ελλάδα σε σημαντικές εικαστικές διοργανώσεις του εξωτερικού, όπως η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (2005) και η Μπιενάλε της Βενετίας (2007).

Ένα σημαντικό απόκτημα

Το πλέγμα του Νίκου Αλεξίου ανήκει στη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα της αδιάλειπτης ενασχόλησης του καλλιτέχνη με τον χώρο και το φως.

Το έργο βρισκόταν αναρτημένο στον χώρο του Εκπαιδευτικού Κέντρου της Alpha Bank στον Άγιο Στέφανο, έως το καλοκαίρι του 2021.

Έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις της Συλλογής Έργων Τέχνης της Alpha Bank στο Ρέθυμνο (2016), τη Λάρισα (2017) και τη Θεσσαλονίκη (2018).

Το έργο στις εκδόσεις μας

Η κατασκευή Το πλέγμα του Νίκου Αλεξίου αναφέρεται στις εκδόσεις της Alpha Bank:

• Τα έργα, η φύση, τα κτήρια. Έργα τέχνης στις κτηριακές εγκαταστάσεις της Alpha Bank στον Άγιο Στέφανο. Η έκδοση περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό υλικό και συνοδευτικά κείμενα για έργα σύγχρονης τέχνης από τη Συλλογή της Alpha Bank.
• Η Συλλογή της Alpha Bank. Ελληνική Τέχνη από το 1960 έως σήμερα. Η έκδοση ήταν συνοδευτική της έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στην Αποθήκη Β1 στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το 2018.

Άλλες βιβλιογραφικές αναφορές

Το έργο περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Nτένη Zαχαρόπουλου, Συλλογή Μπέλτσιου. Οι πρωτοπόροι. Μία άποψη της τέχνης στην Ελλάδα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα (Εκδόσεις Futura, 2004).

Το βιβλίο περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά έργα 49 σημαντικών Ελλήνων εικαστικών της μεταπολεμικής εποχής.

Η Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank δεν είναι ανοικτή για το κοινό.

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.