Γιάννης Μόραλης, Επιτοίχια σύνθεση (Χωρίς τίτλο)

Μια αντιπροσωπευτική σύνθεση 

Η επιτοίχια σύνθεση Χωρίς τίτλο αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της συνέπειας και των δυνατοτήτων του Γιάννη Μόραλη στον χώρο των εφαρμογών. 

Πρόκειται για μια μεγάλη επιτοίχια σύνθεση που αποτελείται από 20 κομμάτια: 5 κομμάτια σε 4 γραμμές. Το θέμα της είναι μια εικόνα από εμπορικό λιμάνι. 

Ο Μόραλης προσπάθησε να δημιουργήσει την εντύπωση ενός λιμανιού. Δούλεψε με συμβολικά σχήματα, κομμάτια από πλώρες και πρύμνες καραβιών, έλικες, γερανούς, σχοινιά και προβλήτες. 

Μοτίβα, σειρές και επανάληψη 

Η βάση της σύνθεσης είναι απλή. Άλλωστε ο ίδιος ο Μόραλης έλεγε για τις αρχιτεκτονικές του συνθέσεις: «Tο όλο είναι βασισμένο σε 2-3 στοιχεία». 

Το έργο αναπτύσσεται με την επανάληψη και τις παραλλαγές των 2 καμπυλόμορφων μοτίβων των καραβιών. Μικρότερα παραπληρωματικά μοτίβα εμφανίζονται ρυθμικά στην επιφάνεια, σε διαφορετικούς χρωματικούς τόνους. 

Τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα, μαζί με τις σειρές και τις έντονες διαγώνιες, προσδίδουν στο έργο έναν ιδιοφυή ρυθμό. 

Η λειτουργικότητα των χρωμάτων 

Την έγνοια του ζωγράφου για τη λειτουργικότητα του συνολικού αποτελέσματος καθώς και για τον διάλογο του έργου με τον περιβάλλοντα χώρο και το φως επιβεβαιώνουν: 

• Η καθαρή, γεωμετρική σύνθεση σχημάτων, που ο Μόραλης έχει ζωγραφίσει στους τόνους της χρωματικής κλίμακας του Πολύγνωτου. Ο Πολύγνωτος ήταν ζωγράφος της ελληνικής αρχαιότητας που χρησιμοποιούσε μόνο άσπρο, μαύρο, ώχρα και κόκκινο. 
• Η προσθήκη ενός έντονου μπλε χρώματος για τη θάλασσα. 

Λίγα λόγια για τη ζωή του 

Ο Γιάννης Μόραλης (1916-2009) γεννήθηκε στην Άρτα. Σπούδασε Ζωγραφική και Χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1936-1936). Εκεί φοίτησε στα εργαστήρια του Κωνσταντίνου Παρθένη και του Ουμβέρτου Αργυρού. Από το 1933 παρακολούθησε βραδινά μαθήματα στο εργαστήριο χαρακτικής του Γιάννη Κεφαλληνού.  

Συνέχισε τις σπουδές του στην Ecole Nationale Supérieure des Beaux-Arts στο Παρίσι (1937-1939). Εκεί σπούδασε Ζωγραφική με τον Charles Guerin και Τοιχογραφία με τον Ducos de l’ Haille. Παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα ψηφοθετικής στην École des Arts et Métiers. Επέστρεψε στην Ελλάδα όταν ξεκίνησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και στρατεύθηκε. 

Το 1947 εξελέγη τακτικός καθηγητής στο προπαρασκευαστικό τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. 10 χρόνια αργότερα εξελέγη τακτικός καθηγητής στην έδρα της Ζωγραφικής, όπου παρέμεινε έως το 1983. 

Το πλούσιο καλλιτεχνικό έργο του 

Το έργο του Μόραλη καλύπτει 6 δεκαετίες. Μέσα σε αυτά τα χρόνια ασχολήθηκε με την κεραμική, την εικονογράφηση και τη σκηνογραφία.  

Φιλοτέχνησε ζωγραφικά έργα, σκηνογραφίες, κοστούμια, χαρακτικά, εικονογραφήσεις βιβλίων και εντύπων, αφίσες, κεραμικά, αρχιτεκτονικές εφαρμογές κ.ά. 

Ακόμη, συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Ελληνικό Χορόδραμα και το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. 

Στη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank περιλαμβάνονται επίσης, μεταξύ άλλων, τα έργα του Νέα Γυναίκα και Διάλογος.

Διαρκής πειραματισμός 

Ο καλλιτέχνης βρισκόταν σε έναν διαρκή πειραματισμό. Πραγματοποιούσε πολλαπλά προσχέδια και μελέτες σχετικές με τη χρήση του χρώματος. Σκοπός ήταν να φτάσει σε ένα τελικό αποτέλεσμα που αφενός ικανοποιούσε την ιδιοσυγκρασία του και αφετέρου εξυπηρετούσε τον σκοπό της σύνθεσης. Δηλαδή, ήθελε να δημιουργήσει ένα έργο που θα βρίσκεται σε άμεση συνδιαλλαγή με το κοινό. 

Δεν υπήρχε διαφοροποίηση στη λειτουργία της ζωγραφικής τέχνης του και τις εφαρμογές. Ο Μόραλης εργαζόταν με τον ίδιο τρόπο για να ολοκληρώσει ένα ζωγραφικό έργο όπως και μια τοιχογραφία μεγάλων διαστάσεων. Εφάρμοζε παρόμοιους πειραματισμούς και συνεχή έρευνα για καλύτερες αισθητικές λύσεις. 

Ένας καταξιωμένος καλλιτέχνης 

Ο Μόραλης θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της μεταπολεμικής γενιάς. Επηρέασε καθοριστικά τη μεταπολεμική τέχνη στην Ελλάδα, τόσο με το εικαστικό του έργο όσο και με τη διδασκαλία του.  

Έλαβε αρκετές διακρίσεις όπως το χάλκινο μετάλλιο στην Πανελλήνιο του 1940 και το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση Χειροτεχνίας στο Μόναχο (1973). Ακόμα εξελέγη τακτικό μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Γραμμάτων και Τεχνών (1962), έλαβε παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα (1979) και Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών (1979). 

Συμμετείχε σε ομαδικές και διεθνείς εκθέσεις, με σημαντικότερες την Μπιενάλε της Βενετίας (1958) και τις Μπιενάλε Ταπισερί της Λοζάνης (1965, 1972).  

Το 1988 πραγματοποιήθηκε αναδρομική έκθεση του έργου του στην Εθνική Πινακοθήκη. Το 1996 η Ακαδημία Αθηνών οργάνωσε έκθεση προς τιμήν του. 

Μια σύνθεση ειδικά σχεδιασμένη 

Η σύνθεση Χωρίς τίτλο σχεδιάστηκε από τον Γιάννη Μόραλη ειδικά για την επιφάνεια του βορεινού τοίχου του ισογείου του Κεντρικού Καταστήματος της Τράπεζας Πειραιώς του Ομίλου Εμπορικής Τράπεζας. Το κτίριο βρισκόταν στη γωνία των οδών Κοραή και Σταδίου. 

Παρέμεινε στην αρχική του θέση έως τον Ιούνιο του 2016 που μεταφέρθηκε για συντήρηση. Τον Οκτώβριο του 2016, η σύνθεση αναρτήθηκε στο ισόγειο του κτιρίου της οδού Πεσμαζόγλου 12-14, στη συνένωση με το κτίριο της οδού Σταδίου 40. 

Το έργο στις εκδόσεις μας 

Η επιτοίχια σύνθεση Χωρίς τίτλο του Γιάννη Μόραλη αναφέρεται στις εκδόσεις της Alpha Bank: 

• Γιάννης Μόραλης. Ο τόμος συγκεντρώνει το πλούσιο και πολύμορφο έργο του καλλιτέχνη και εκδόθηκε από την Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος το 1988.
  Μπορείτε να αγοράσετε την έκδοση Γιάννης Μόραλης από το eshop της Alpha Bank. 
• Περιοδικό Μαζί (τχ. 34, Φεβρουάριος 2017). 

Άλλες βιβλιογραφικές αναφορές 

Η επιτοίχια σύνθεση του Μόραλη αναφέρεται και στο βιβλίο του ίδιου με τίτλο Εφαρμογές (1976). 

Επίσης, συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης «Οι αρχιτεκτονικές συνθέσεις του Γιάννη Μόραλη. Με οδηγό την αίσθηση», που πραγματοποιήθηκε στην Casa Bianca το 2010. 

Το έργο Χωρίς τίτλο του Γιάννη Μόραλη είναι αναρτημένο στο Κεντρικό Κατάστημα της Alpha Bank στην Αθήνα. Συγκεκριμένα βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου της οδού Πεσμαζόγλου 12-14, στη συνένωση με το κτίριο της Σταδίου 40. 

Είναι προσβάσιμο κατά τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του καταστήματος. 

Αν είστε ερευνητής ή ερευνήτρια, μπορείτε να μας επισκεφτείτε κατόπιν ραντεβού.

Για να κλείσετε ραντεβού, επικοινωνήστε μαζί μας.